Wioska rytuałów, faćka, mennonici. Jest nowy szlak turystyczny

Na nowym szlaku o nazwie "Niech cię Zakole" turyści zobaczą szereg atrakcji. Oficjalnie zostanie zaprezentowany w czwartek podczas II Regionalnego Forum Turystyki. Szlak był już testowany w ramach wizyt studyjnych, m.in. przez niemiecką wycieczkę. I oceniony świetnie.

Czym jest Zakole? - To zakręt, charakterystyczne miejsce na mapie: Zakole Dolnej Wisły - opowiada Agnieszka Kowalkowska, dyrektor biura Kujawsko-Pomorskiej Organizacji Turystycznej w Bydgoszczy. - Ale też zawołanie: niech cię zadziwi, zachwyci. Zakole nas wyróżnia. Jakiś czas temu województwo kujawsko-pomorskie nawet posługiwało się zakolem w logo.

Zakole Dolnej Wisły to bardzo duży teren. Rozciąga się od granicy z Mazowszem, w okolicach Dobrzynia, aż po Grudziądz. Co turysta zobaczy i zje na szlaku?

Szlak początkowo powstał w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich. Jego pomysłodawcą jest Piotr Lenart. Zaczął od kuchni. Zachęcił część gospodyń do współpracy, organizował dla nich warsztaty. Ich celem było wydobycie z szuflad starych, regionalnych przepisów.

- Miał świadomość, że region posiada olbrzymie bogactwo dziedzictwa kulinarnego. Tylko trzeba o nie zadbać, wydobyć z zakamarków spiżarń i starych przepisów - opowiada Agnieszka Kowalkowska. I podkreśla, że oprócz wiodących imprez kulinarnych w miejscowościach w Zakolu - jak Festiwal Smaku w Grucznie czy Święto Śliwki w Strzelcach Dolnych, mamy wiele innych podobnych. - M.in. Weekend z Mennonitami, Święto Kapusty w Brukach Unisławskich, czy Święto Chleba w wiosce chlebowej - wylicza. -Na tych festynach coraz częściej gubiło się to, co nas naprawdę wyróżnia. Na każdym był smalec z ogórkiem kiszonym i domowe ciasta, na żadnym nie było np. pączków z ziemniakami i dynią czy pierogów z faćką.

Czym jest faćka? To komosa, lebioda. Pierogi z faćką sa popularne na ziemi dobrzyńskiej.

Kowalkowska: - Na festynach zaczął pojawiać się "przysmak kosiarza", czyli napitek na maślance, dość przaśny, ale świetnie gasi pragnienie. I jest o niebo ciekawszy niż lemoniada. Po jakimś czasie gospodynie już prezentowały swoje kulinaria na wspólnych stoiskach pod szyldem "Niech cię Zakole". A potem wykiełkował z tego naprawdę ciekawy, szlak kulinarno-turystyczny.

Gzin to niewielka wioska w gminie Dąbrowa Chełmińska, w pobliżu stromej skarpy pradoliny Wisły.

Są tam trzy spore gospodarstwa agroturystyczne: Zacisze, Gzinianka i Pachotówko. Wszystkie znajdują się na Szlaku Tradycji i Smaku. Łącznie proponują ok. stu miejsc noclegowych. I udział w rytuałach.

mat. K-POT

Kowalkowska: - Gzin to kiełkująca wioska tematyczna - wioska rytuałów. Mieszkańcy organizują wspólne darcie pierza, noc kupały, plecenie wianków. Dobra energia, fantastyczni ludzie. Na terenie miejscowości jest stare grodzisko, a w nim - ślady opisanego przez naukowców kanibalizmu. Inna ciekawostka: w Gzinie, w latach 60-tych znaleziono największy skarb monetarny w Polsce, monety z czasów Zygmunta III Wazy.

- W Chrystkowie i Luszkowie, położonych między Bydgoszczą a Świeciem, zachowane są oryginalne zabudowania z przełomu XVIII i XIX w. W nich prowadzone są warsztaty, spotkania, udostępniane ekspozycje dotyczące codziennego życia w nadwiślańskiej wsi - opowiada Kowalkowska. - W Luszkowie stoi Nadwiślańska Chata z 1801 r. Można tu skorzystać z tradycyjnej kuchni: słynne są krówki z prawdziwej śmietanki o różnych smakach, syropy lecznicze, konfitury, pierniki i inne wypieki. Główną atrakcją Chrystkowa jest gawęda ostatniego Mennonity połączone z ze zwiedzaniem osady olęderskiej - domu podcieniowego, sadów ze starymi odmianami drzew owocowych, a także recytacją poezji znad Wisły. Dzieci mogą pobawić się ze zwierzętami domowymi. Dla większych grup gospodarze proponują dania kuchni mennonickiej, ognisko i inne atrakcje.

mat. K-POT- Z kolei w gospodarstwie w Luszkowie jest sala biesiadna na ponad dwadzieścia osób, w chacie nadwiślańskiej z 1804 r. - opowiada Kowalkowska. - Jej właściciel, pan Zdzisław Brzykcy wrócił na ojcowiznę, odnowił mennonicką chatę, która już się waliła. Nazwoził eksponatów, robi przetwory, potrafi domowymi metodami przerobić 200 kg jagód z pobliskich Borów Tucholskich. Świetnie piecze ciasta, gotuje, ma kilka miejsc noclegowych na ten moment. Gdyby nie projekt, wszystkie te atrakcje funkcjonowałyby indywidualnie, przyciągały na chwilę. Niech cię Zakole da im szansę zatrzymać turystów na dłużej, a być może - skusić do powrotów. Trzeba pamiętać, że w tych wszystkich punktach na szlaku najważniejsi są ludzie. To oni decydują o niezwykłości miejsc.

Turyści, zwiedzający region szlakiem "Niech cię Zakole" prawdopodobnie trafią też do Topolna. - A w nim zwiedzą - Winnicę przy Talerzyku. 30 km od Bydgoszczy produkowane są wina, które doceniły i wprowadziły do swojego menu regionalne restauracje - opowiada Kowalkowska. - Winnica przy Talerzyku położona jest na terenie Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego, w pobliżu wczesnośredniowiecznego grodziska "Talerzyk" z XI w. Wciąż niewiele osób o niej wie.

Kłóbka, ze względu na swoje położenie, nazywana jest "Perłą Kujaw". W parku etnograficznym z kilkunastoma obiektami architektury wiejskiej, z których najstarsze pochodzą z XVIII w. Na zagrody składają się chałupy, stodoły, chlewiki, obórki, stajnie i spichlerze, na terenie skansenu sa też odtworzone stare zakłady rzemieślnicze - kuźnia, olejarnia i garncarnia oraz wiatrak "koźlak". W centrum jest też karczma, budynek szkoły i remiza strażacka.

mat. K-POT

- To pozostałość dworskich zabudowań, pięknie odrestaurowana, można się tu poczuć jak w Toskanii. Spichlerz jest bardzo gustownie urządzony, w rustykalnym stylu - opowiada Kowalkowska.

M. Pacholczyk - Spichlerz w Dyblinie był w kompletnej ruinie. Przywrócił go światu pan Marek Jefremienko, przedsiębiorca, szkoleniowiec, współzałożyciel Wytwórni Filmowej Odeon. Zaangażował w rewitalizację ogromne środki - opowiada Kowalkowska. - I ma świadomość, że pewnie się nie zwrócą, ale ma satysfakcję, że uratowali z żoną magiczne miejsce. Turysta, zwiedzając region szlakiem Niech cię Zakole, poznaje na każdym kroku pasjonatów i zapaleńców.

W Dyblinie nie ma wyżywienia. - Ale to nie problem, bo pyszności czekają cztery kilometry dalej, w agroturystyce "Pod Zachrypniętym Kogutem" - opowiada Kowalkowska. - Przepięknie położone gospodarstwo, bajkowe miejsce, z widokiem na Dolinę Wisły, otoczone sadem jabłoniowym. Właściciele mają stadninę koni, gospodyni słynie ze specjałów regionalnej kuchni. Na stole pojawiły się takie specjały jak faćka, czy charakterystyczny, wypiekany na szybko, na sodzie placek. Można go jeść zamiast pieczywa. Pani Ola oferuje także m.in. wędzoną pierś z kurczaka, doskonale przyrządza ryby. Miejsce jest przestronne, daleko od drogi, nigdzie nie widać, nie słychać miasta.

mat. K-POT

W ramach szlaku "Niech cię Zakole" są przygotowane dwa główne pakiety: jeden dotyczy Ziemi Dobrzyńskiej, drugi - Doliny Dolnej Wisły. Koordynator Piotr Lenart nawiązał współpracę z Biurem Podróży Kopernikana w Toruniu i to ono będzie ten produkt sprzedawało. Pakiety mogą, ale nie muszą uwzględniać wizyt w Toruniu i Bydgoszczy.

- To zależy od indywidualnych oczekiwań - mówi Kowalkowska. - Ale pakiety świetnie rozszerzają ofertę turystyczną samej Bydgoszczy i Torunia, bo nie wszyscy lubią przyjeżdżać tylko do miast. Korzystając z oferty "Niech cię Zakole" będzie mógł zostać, po zwiedzaniu miasta nawet na trzy dni i z pewnością nie będzie się nudził.

Szlak zostanie oficjalnie zaprezentowany w czwartek podczas II Regionalnego Forum Turystyki (w Międzynarodowym Centrum Spotkań Młodzieży przy ul. Łokietka 3 w Toruniu). W debacie regionalnej wezmą udział przedstawiciele samorządów, organizacji pozarządowych i przedsiębiorców oraz parlamentarzyści z Kujaw i Pomorza, a także dr Wojciech Fedyk, prezes Polskiej Organizacji Turystycznej.