Kler, Mała Stopa i inne premiery filmowe [CO W KINACH?]

Polska, 2018. Reż. Wojciech Smarzowski. Aktorzy: Arkadiusz Jakubik, Robert Więckiewicz, Jacek Braciak, Janusz Gajos

Kler to więcej niż kino, to szansa na oczyszczenie - czas pokaże, czy ją wykorzystamy.

Zaczyna się od stereotypu. Trzech zaprzyjaźnionych księży śpiewa do wódki Maria ma syna Kultu. Potem będzie jazda po pijaku, ale bez konsekwencji - dzięki interwencji komendanta. Będą pieniądze przeliczane pod stołem, ustawione przetargi, drzemka w konfesjonale, będą neonaziści w salce na plebanii, zastraszane ofiary pedofilii i retrospekcje przywołujące koszmar z Czy Bóg wybaczy siostrze Bernadetcie? Justyny Kopińskiej. Jednak, choć jeden z bohaterów ma tu na nazwisko Mordowicz, Smarzowski nie poprzestaje na satyrycznym ujęciu, na przyprawianiu Kościołowi kolejnych gąb. Sięga głębiej. Na przykład wtedy, gdy w wątku solidarnościowym dotyka źródła nieszczęsnego związku polskiego patriotyzmu z religią. Zaletą filmu nie jest wcale festiwal nadużyć, jakich dopuszczają się duchowni - tyleż śmiesznych, co strasznych, lecz to, że reżyser dostrzega pod sutanną człowieka. Wobec grzechu wszyscy jesteśmy równi - przypomina. I nie ukrywa, że wierni są bez winy, to ich niekiedy bezrefleksyjne zachowanie rozbestwiło tytułowy kler.

Pełnokrwiste, zniuansowane postaci koncertowo wypełniają aktorstwem nasi trzej królowie. Robert Więckiewicz gra wiejskiego księdza, który samotność zapija albo leczy w ramionach gospodyni. Nazywa siebie pasterzem, który spośród wielu owiec jedną kocha najbardziej. Przejmująco wypada Arkadiusz Jakubik. Jako ukochany przez parafian proboszcz boleśnie przekona się, jak smakuje oskarżenie o molestowanie. Zaskoczeniem będzie Jacek Braciak w roli demonicznego pracownika kurii, speca od brudnej roboty, któremu marzy się Watykan. Każdy z nich ma coś na sumieniu. Postawieni pod ścianą, spowiadają się przed widzami ze swoich słabości, dramatów. Wobec zepsutej instytucji, jaką jest Kościół, trudno pozostać uczciwym i sprawiedliwym.

Smarzowski umiejętnie buduje napięcie, tempo opowieści wyznaczają montażowe cięcia. W charakterystycznym dla siebie stylu przeplata wątki trzech bohaterów, zestawia komiczne sytuacje i dialogi z tymi budzącymi grozę. Zagęszcza rzeczywistość do takiego stopnia, że jawi się ona niczym karykatura.

Można dyskutować, czy Kler to film artystycznie spełniony, że mógłby być subtelniejszy, bo bardziej niż uderzenie siekierą (czy w tym przypadku monstrancją - złotą, a skromną) w łeb przydałyby się precyzyjne ruchy skalpela. Ale może tego nam było trzeba? W znakomitej scenie, jakby rewersie Spotlight opowiadającego o śledztwie dziennikarzy The Boston Globe ujawniającym skalę pedofilii, reżyser demaskuje kolejny z mechanizmów.

Piotr Guszkowski

Film obejrzymy w Cinema City przy Czerwonej Drodze i w galerii Plaza.

USA 2018 (Smallfoot). reż. Karey Kirkpatrick. Animacja

Pomysłowa, odwrócona historia spotkania Małej i Wielkiej Stopy, czyli człowieka i yeti. Sympatyczne wartościowe i atrakcyjnie narysowane kino familijne z ciekawą wrażliwością.

Wszyscy chyba znają opowieści o straszliwym górskim monstrum, Wielkiej Stopie. Włochaty, biały gigant przemyka między zboczami i straszy nieopatrznych wspinaczy. A co, jeśli yeti wcale nie jest potworem, tylko sympatycznym miśkiem, a ukrywa się, bo boi się ludzi? Taki punkt wyjścia jest początkiem akcji Małej Stopy.

Filmowe plemię yeti żyje zgodnie ze swoimi przekonaniami. Wierzą, że mieszkają na górze, osadzonej na wspieranej przez grzbiety mamutów chmurze. Słońce zaś wschodzi dzięki ślimakowi, którego budzi odgłos gongu, wzbudzanego przez noszącego na głowie kamień dzwonnika. Wszystkie ich zasady i mądrości spisane są na kamieniach, którymi obwieszony jest szaman, Omnigłaz. Podtrzymuje on i propaguje światopogląd oparty na kontroli, lęku i dawkowaniu wiedzy. Świetnie naoliwiony mechanizm funkcjonuje bez zarzutu do momentu, w którym młody Migo przez przypadek znajduje się za granicami swojej krainy i spotyka Małą Stopę, czyli człowieka, gatunek według Omnigłaza nieistniejący. Wraz z paczką kwestionujących tradycyjne mądrości przyjaciół młody yeti wybierze się w podróż, aby odkryć prawdę. Na swojej drodze napotka Percyego, prowadzącego telewizyjny program o zwierzętach. Rewelacje o spotkaniu z yeti pomogłyby mężczyźnie odzyskać sławę, o której desperacko marzy. Ale też zniszczyłyby pokojowo żyjące górskie stwory. Czy czas spędzony z Migo i ekipą pozwoli Percyemu odkryć wartość bycia porządnym, czy wygra żądza klików?

Motyw przewodni filmu przypomina takie animacje jak Hotel Transylwania czy Potwory i spółka. Tam też bohaterami były nietypowe stworzenia, które wyobrażają sobie ludzi w sposób daleki od prawdy i obawiają się kontaktu z nimi. Tak jak większość animacji dla najmłodszych to w rzeczywistości namysł nad wartościami, opowieść o zderzeniu tradycji i potrzeby zmiany, konfrontacji samodzielnego myślenia z odgórnie narzuconymi kanonami zachowań. Dyskusja o granicach autonomii w ramach wspólnoty poprowadzona z wyczuciem, humorem i błyskotliwością, a do tego świetna realizacyjnie. Na piątkę egzamin zdali twórcy polskiej linii dialogowej - żarty pozostają świeże i śmieszne, a polskie tłumaczenie piosenki, wykonywanej przez Percyego podczas górskiego karaoke, to już żart z wyższej półki. Troszkę szkoda, że filmu nie można posłuchać w oryginalnej wersji językowej, którą współtworzyły m.in. głosy Channinga Tatuma, Jamesa Cordena, piosenkarki Zendayi i rapera Commona. Ale oczywiście czytanie napisów w familijnych animacjach nie miałoby racji bytu. Na szczęście polscy artyści dubbingowi nie ustępują pola Amerykanom. Sebastian Stankiewicz jako Percy i Stefan Pawłowski w roli Migo tworzą dynamiczny duet, a prawdziwymi gwiazdami są bohaterowie drugiego planu - szczególnie Anna Smołowik jako Kolka, Wojciech Mecwaldowski jako Fleem i Arkadiusz Jakubik w roli Dorglea. Film Kirkpatricka to wyjątkowo sympatyczne - i, w dobie propagandyzacji serwisów informacyjnych, na czasie - dziełko.

Anna Tatarska

Film obejrzymy w Cinema City przy Czerwonej Drodze i w galerii Plaza.

Wielka Brytania 2017 (Pin cushion) Reż. Deborah Haywood Aktorzy: Lily Newmark, Joanna Scanlan

Dramat psychologiczny w bajkowym opakowaniu. O dwóch outsiderkach - matce i nastoletniej córce - bardzo pragnących akceptacji otoczenia.

Lyn i jej 15-letnia córka Iona przeprowadzają się do małego miasteczka w środkowej Anglii. Lyn jest otyła, powłóczy nogą i ma garb, a jej wygląd czyni ją kobietą nieśmiałą, niepewną siebie i wybitnie nieasertywną. Iona jest chuda, bladolica i rudowłosa, a przy tym dziecinna i bardzo naiwna. Lyn próbuje się zaprzyjaźnić z sąsiadami, Iona w nowej szkole wchodzi w towarzyski krąg trzech rządzących w klasie dziewczyn.

Debiut brytyjskiej reżyserki - podobno oparty na jej własnych przeżyciach z młodości - jest filmem bardzo okrutnym. Opowiada o znęcaniu się nad słabszymi i odrzucaniu innych, zarówno w szkole, jak i w dorosłym życiu. Iona wierzy, że naprawdę zaprzyjaźnia się z trzema wrednymi dziewczynami (tylko jedna, ciemnoskóra, zdradza coś w rodzaju ludzkich uczuć), nawet gdy te podpuszczają ją i otwarcie z niej drwią: łatwowierność czyni z niej łatwy obiekt manipulacji. Jej matka, osoba rozpaczliwie samotna, niemająca nikogo oprócz córki i papugi nazywanej synem, usiłuje nawiązać kontakt z najbliższym otoczeniem, ale jest konsekwentnie odtrącana. Wyłaniający się w filmu obraz angielskiej prowincji jest doprawdy straszny: wszyscy są nieżyczliwi i nieprzyjaźnie nastawieni, w najlepszym razie obojętni, a jeśli okazują życzliwość, to tylko po to, by tym głębiej wbić nóż w plecy.

Ale Igielnik opowiada też o więzi między matką i córką oraz ich wzajemnym uzależnieniu: obie bardzo się kochają, nazywają pieszczotliwie głupolkami, spędzają razem czas, a nawet śpią w jednym łóżku. Jednak Iona, przy całym przywiązaniu do matki, trochę się jej wstydzi, zaś Lyn jest nadopiekuńcza (choć sama jest jak dziecko wymagające opieki), chce córkę chronić przed światem - a więc przede wszystkim mężczyznami - a nie jest to najlepszy moment na otulanie ciepłą kołderką. Iona bowiem dorasta, zaczyna się malować i interesować chłopcami (przechodzi inicjację seksualną za pomocą elektrycznej szczoteczki do zębów (!)), no i rówieśniczki stają się dla niej ważniejsze od troskliwej rodzicielki. Pewne oddalenie jest więc nieuniknione.

Film zderza ze sobą mroczny, bolesny, momentami przejmująco smutny (choć są też sceny na swój sposób zabawne) dramat psychologiczny z nieco bajkową, świadomie kiczowatą estetyką. Dom, którym mieszkają nasze bohaterki, jest pełen porcelanowych figurek, włóczkowych poduszek i tandetnych błyskotek. W tej samej landrynkowatej kolorystyce utrzymane są marzenia Iony, celowo przesłodzona jest też muzyka. Ale i same postacie i wydarzenia są przerysowane - jak na mój gust zresztą przesadnie: nadmierna karykaturalność jest chwilami drażniąca i osłabia emocjonalne oddziaływanie filmu. Jest to jednak dzieło niewątpliwego talentu i choć od czasów Carrie powstało mnóstwo filmów o dorastających dziewczynach i ich szkolnych dręczycielkach, Igielnik zachowuje swój własny, osobny ton.

Paweł Mossakowski

Film obejrzymy w Cinema City przy Czerwonej Drodze i w galerii Plaza, a także w Centrum Sztuki Współczesnej na Wałach gen. Sikorskiego 13.

USA, 2017 (Searching). Reż. Aneesh Chaganty. Aktorzy: John Cho, Debra Messing, Michelle La

Nagrodzony na Sundance thriller kryminalny o ojcu na tropie zaginionej córki, opowiedziany przy użyciu nowych technologii.

Gdzie jest Margot Kim? To pytanie spędza sen z powiek jej ojcu, Davidowi (przekonujący John Cho). Miała się uczyć z koleżankami do późna. Mężczyzna nie wie, czy nie wróciła do domu, czy po prostu się minęli, bo wyszła do szkoły wcześniej. W nocy próbowała się z nim skontaktować. Dopiero rano zobaczył trzy nieodebrane połączenia. Teraz dziewczyna nie odpowiada. Wkrótce okazuje się, że nie było jej na lekcjach.

Policja otwiera śledztwo, ale gdy długo nie ma żadnego tropu, zdesperowany ojciec bierze sprawy w swoje ręce. Włamuje się do laptopa córki i zaczyna szukać: śledzi ścieżkę kontaktów, transakcje bankowe itd. Przeczesuje sieć w poszukiwaniu pozostawionych przez piętnastolatkę śladów. Próbuje dowiedzieć się o niej jak najwięcej. Dotąd, co odkryje z przerażeniem, wiedział niewiele. Klasyczne dla tego gatunku pytanie, komu zaufać, rozwija się w refleksję o życiu w czasach autokreacji. Na ile wizerunek, który kształtujemy za pośrednictwem mediów społecznościowych, ma się do tego, kim jesteśmy naprawdę?

Doceniam wyjątkowość konwencji przyjętej przez twórców Searching. Wszystko śledzimy tu na ekranach komputera czy smartfona. Najpierw kronikę kluczowych wydarzeń z życia rodziny Kimów (np. kolejne urodziny Margot, walka matki z chorobą, którą ostatecznie przegrała), wreszcie właściwą akcję. Intryga rozwija się poprzez wideorozmowy prowadzone przez Davida, a także interfejsy skrzynki mailowej, Facebooka i Tumblr.

Żeby zrealizować pełnometrażowy debiut, Aneesh Chaganty rzucił ponoć pracę w Google. Reżyser sprawnie porusza się w internetowej przestrzeni, dialogi - czy to mówione, czy wpisywane w komunikatorze brzmią naturalnie, a co najważniejsze, cała formuła okazuje się spójna. Może ciut gorzej idzie mu chwilami budowanie napięcia. Co prawda film obfituje w twisty, jednak kilka rozwiązań wywołało na sali wybuchy śmiechu. Bardziej spostrzegawczy widz powinien też domyślić paru rzeczy i skojarzyć fakty wcześniej niż bohater. Mimo to zobaczyć warto.

Piotr Guszkowski

Film obejrzymy w Cinema City przy Czerwonej Drodze i w galerii Plaza.

USA 2018 (Under the Silver Lake). Reż. David Robert Mitchell. Aktorzy: Andrew Garfield, Riley Keough, Topher Grace, Zosia Mamet, Jimmy Simpson.

Stare Hollywood, teorie spiskowe i kultura popularna odmieniana przez wszystkie przypadki.

Nowy film reżysera Coś za mną chodzi to oryginalne kino remiksu. Na pierwszy rzut oka można by odnieść wrażenie, że film to odkurzona i zaktualizowana wersja wycieczki po tych samych zakamarkach, które kiedyś eksplorowały filmy noir.

Główny bohater to wiecznie zalegający z czynszem niechluj i geek wychowany przez Nirvanę i Nintendo, który ulegając powabowi sąsiadki, zostaje niespodziewanie wciągnięty w kryminalną intrygę. Ofiarami grasującego w okolicy mordercy padają jedynie finezyjnie rozczłonkowane psy. Ale i to szybko się zmieni. Przy walnym udziale znikających kobiet, profetycznych wpisów w offowym magazynie, charyzmatycznych duchowych przywódców, mistycznych bransoletek i kryjącej się na dnie jeziora mrocznej tajemnicy.

Sam usiłuje poskładać rozmaite sygnały w całość, ale szybko przekonujemy się, że jego kryminalne śledztwo nie jest centrum tej historii. Najbardziej interesującym Mitchella rejonem jest świadomość bohatera. To ona wyznacza kształt świata przedstawionego i kierunek akcji. Sam, który jest w pewnym sensie idealnym konstruktem swoich czasów, niczym gąbka wchłania podsuwane mu przez popkulturę smaczki, mody, tropy, aktywności. Zebrane razem określają one jego świadomość, stan ducha i wizję otaczającego świata. Z jednej strony Sam jest wytworem popkultury i dzieckiem ery konsumpcjonizmu (choć ubranego w offowe, znoszone ciuchy), z drugiej - bohaterem archetypicznym, dlatego może trafiać także do widza, któremu filmowe klimaty wydają się głęboką niszą. Błysku całości dodaje ekscentryczne, humorystyczne podszycie, które pozwala akceptować kolejne wyłaniające się z mroku dziwactwa, bez względu na ich kształt czy status ontologiczny. Celny jest także satyryczny i przeskalowany portret Hollywood, owładniętego teoriami spiskowymi i pragnieniem kariery (i wieczności!) za wszelką cenę, przez łóżko, po trupach czy przez salon chirurga.

Na papierze film to moje kino idealne: oniryczny, ekscentryczny i zaskakujący film, sprawnie porozumiewający się popkulturowymi kodami, krytycznie patrzący na celebrytyzm i merkantylizację duchowości. Można odnieść jednak wrażenie, że flegmatyczny i niechlujny charakter głównego bohatera (nie chcę liczyć, ile dni nosił te same majtki, ale o trzy za dużo!) przenika do samego filmu, który w pewnym momencie zaczyna zwalniać i się nieco dłużyć. Mogło być genialnie, jest dobrze.

Anna Tatarska

Film zobaczymy w Centrum Sztuki Współczesnej na Wałach gen. Sikorskiego 13.