Nasi krytycy surowo oceniają nowości kinowe [RECENZJE]

Islandia 2018 (Arctic). Reż. Joe Penna. Aktorzy: Mads Mikkelsen, Maria Thelma Smaradóttir

Mads Mikkelsen kontra wielkie zimno, czyli survivalowe kino bez zbędnych słów.

Niech nikogo nie zwiodą malownicze widoki. Krajobraz arktycznej tundry okazuje się równie jałowy, co obojętny na ludzką tragedię. Przekona się o tym samotny bohater: mężczyzna zdany wyłącznie na siebie i pozostałości wyposażenia rozbitego samolotu, który służy mu teraz za schronienie. Najwyraźniej spędził tu już chwilę, bo zdołał przywyknąć - o ile w tym klimacie to w ogóle możliwe.

Surowy jest w Arktyce zresztą nie tylko klimat, ale i realizacja. Debiutujący za kamerą Joe Penna stawia na minimalizm i fabularną wstrzemięźliwość. Dlatego film przypomina monodram na pustej, skutej lodem scenie, przez którą przechodzą śniegowe burze albo zagubiony niedźwiedź. Któż miałby sobie poradzić w warunkach tak ekstremalnych - dosłownie i aktorsko - jeśli nie Mads Mikkelsen? Nawet jeśli przez większość seansu jedyne oparcie ma tak naprawdę w nas, kibicujących mu przed ekranem.

Duński aktor zapracowuje na zaufanie widzów. Przekonuje w roli faceta w śmiertelnej pułapce, wystawionego na próbę charakteru, który uznał najwyraźniej, że rygor i powtarzalność stanowią jedyną szansę na przetrwanie. Ciszę przerywa co jakiś czas sygnał zegarka, który wyznacza kolejne obowiązki w grafiku. Dni upływają w niemal identyczny sposób, aż wydarzy się coś, co zmusi rozbitka do złamania rutyny. Zamiast wprowadzanych na siłę zwrotów akcji Penna decyduje się budować dramaturgię poprzez zmieniające się emocje na zmęczonej twarzy Mikkelsena, wyrażane przy minimum słów.

Arktyka nie proponuje nic szczególnie nowego w ramach tej gatunkowej formuły. Potrafi trzymać w napięciu dzięki konsekwencji, z jaką reżyser podąża raz obraną ścieżką. Jedynie w finale stawia na zbyt łatwe, moim zdaniem, rozwiązanie.

Piotr Guszkowski

- Nakręciłem ten film, żeby coś zmienić. Wydaje mi się, że seans Green Book ma potencjał, by popchnąć zagubione osoby we właściwą stronę. W tych pełnych nienawiści czasach to bardzo potrzebne - mówi Peter Farrelly, reżyser filmu Green Book.

Chyba wszyscy pamiętają dwójkę sympatycznych przygłupów z Głupiego i głupszego, czy słynną scenę z żelem do włosów w Sposobie na blondynkę. Peter Farrelly przez lata wraz z bratem Bobbym tworzył niezbyt wyrafinowane filmy, na których widzowie umierali ze śmiechu. Teraz wreszcie zrobił pierwszy poważny film, do tego w pojedynkę.

Green Book - jeden z oscarowych faworytów - to opowieść o dwóch całkowicie odmiennych mężczyznach. Pyskaty włoski ochroniarz Tony Vallelonga (Viggo Mortensen) i wysublimowany czarny muzyk Don Shirley (Mahershala Ali) na początku lat 60. przemierzają rasistowskie Południe. I wbrew wszystkiemu zostają przyjaciółmi.

Film do polskich kin wchodzi 8 lutego, ale w niektórych miastach już teraz można wybrać się na pokazy przedpremierowe.

Japonia, 2018 (Mirai no Mirai). Reż. Mamoru Hosoda. Dubbing: Katarzyna Łaska, Joanna Pach-Żbikowska, Modest Ruciński

Nominowane do Oscara anime urzeka szczerością opowiadania o rodzinnych relacjach.

Wraz z pojawieniem się w domu młodszej siostrzyczki w świecie kilkuletniego Kuna zachodzi rewolucja. Dotąd był oczkiem w głowie rodziców, teraz ich uwaga koncentruje się na Mirai, czego on zupełnie nie potrafi zrozumieć. Chłopiec zmaga się z negatywnymi uczuciami, rodzącą się zazdrością oraz złością, narasta w nim bunt. Czeka go jednak niezwykła lekcja empatii i samodzielności. W magiczny sposób przenosi się w czasie, przeżywając coś na kształt własnej Opowieści wigilijnej, tyle że to podróż przez rodzinne mity: w przyszłości spotka nastoletnią już Mirai, natomiast w przeszłości m.in. bawi się z mamą, która - jak się okaże - kiedy była w jego wieku, też wcale nie lubiła sprzątać swojego pokoju.

Realizując tę intymną opowieść, Mamoru Hosoda inspirował się ponoć obserwacjami zachowań własnego syna. Może dlatego nie widzi w Kunie rozwrzeszczanego i rozpuszczonego bachora, tylko młodego człowieka dopiero uczącego się zasad czy norm społecznych, mającego prawo jeszcze nie wszystkie rozumieć - albo akceptować. Reżyser przypomina, że świat z perspektywy dziecka wygląda inaczej, a wpływ na kształtowanie go mamy wszyscy dookoła. Mimo chwilami wręcz komiksowego skrótu Hosoda potrafi dotknąć prawdy. Przesyca animowane kadry emocjonalną intensywnością. Skupia się na doświadczeniach małego bohatera (np. surrealna wizja w kolejowym Biurze Rzeczy Znalezionych wydaje się wyrazem najmroczniejszych obaw i lęków), chłonącego to, co się wokół niego dzieje. Lecz z wyraźną znajomością tematu i nie bez odrobiny humoru portretuje wyzwania, przed jakimi w tym kluczowym momencie staje cała rodzina: matka chciałaby wrócić do pracy, ale też dobrze wychować dzieci, ma wyrzuty sumienia, kiedy krzyknie na syna; ojciec jest zaaferowany nowymi obowiązkami i - nie bez problemów - bierze na siebie ciężar zajmowania się domem. Wszystko to, zamknięte w klasyczną formę, docenili również członkowie Akademii.

Piotr Guszkowski

Argentina/Hiszpania 2018 (El angel). Reż. Luis Ortega. Aktorzy: Lorenzo Ferro, Chino Darin, Cecilia Roth.

Portret seryjnego zabójcy, nastolatka o anielskiej powierzchowności.

17-letni Carlitos zaczyna od kradzieży. Włamuje się do bogatych posiadłości, uważając się za urodzonego złodzieja, którego nie dotyczą jakiekolwiek zakazy społeczne. Gdy poznaje w szkole Ramona (a później jego ojca, starego kryminalistę), jego działalność przestępcza nabiera rozpędu. Podczas jednego ze "skoków" zabija przypadkowo ochroniarza, potem zabijanie wchodzi mu już w krew.

Dlaczego? Nie wiadomo. Przypadek Carlitosa (oparty na autentycznej historii, która miała miejsce w początkach lat 70. w Buenos Aires) jest raczej nietypowy. Choć udowodniono mu 11 zabójstw, nie był klasycznym seryjnym mordercą. Nie zabijał, gdyż odczuwał kompulsywną potrzebę zabijania ani dla przyjemności, ani według stałego wzorca. Nie był też sadystą, a raczej pozbawionym uczuć socjopatą, któremu zabijanie przychodziło niezwykle łatwo: było po prostu usuwaniem przeszkody do osiągnięcia innego celu (nie był też zresztą typowym złodziejem, któremu chodzi o bezpośrednie zyski z kradzieży: robił to raczej dla zabawy).

Reżyser filmu nie stara się szukać motywacji jego popełnianych z zadziwiającą nonszalancją czynów - ani tym bardziej je oceniać. Najbardziej interesuje go estetyczny kontrast między jego postępowaniem a wyglądem. Carlitos był bowiem ślicznym potworem. Nastolatkiem o androgynicznej urodzie i niewinnej twarzy dziecka ze złocistymi loczkami - stąd przydomek Anioł, jaki nadały mu argentyńskie media.

Całkowity amoralizm Carlitosa jest źródłem nieco surrealistycznego humoru filmu. Niektóre sceny mają w sobie dziwność, jakby zostały wyjęte ze sztuk Witkacego. Atmosfera przesycona jest też wielokierunkowym, wszechobecnym właściwie erotyzmem. Reżyser nie zapomina również o kontekście politycznym popełnianych przez Carlitosa zabójstw: to lata wojskowego reżimu, w którym przemoc była codziennością, a policja traktowała tortury jako normalną metodę pracy.

Anioł jest filmem intrygującym i wciągającym, niepozbawionym specyficznej poezji. Zmysłowym zdjęciom towarzyszy - trochę na wzór gangsterskich opowieści Scorsese - dynamiczna muzyka rockowa w wykonaniu zaskakująco dobrych argentyńskich zespołów. Ogląda się świetnie, choć - w sensie poznawczym - jest to wszystko mało treściwe. No i chyba nie jest to najlepszy moment na wypuszczenie filmu o bezlitosnym zabójcy.

Paweł Mossakowski

Finlandia/Norwegia/Belgia 2018 (Hevi reissu). Reż. Juuso Laatio, Jukka Vidgren. Aktorzy: Johannes Holopainen, Antti Heikkinen, Minka Kuustonen

Komedia o małomiasteczkowym - czy może wiejskim? - zespole heavymetalowym, który, choć ćwiczy od 12 lat, nie zagrał ani jednego koncertu ani nie ma ani jednej własnej piosenki, i którego lider Turo jest chorobliwie nieśmiały. Mimo to, gdy chłopcy przypadkowo poznają dyrektora festiwalu muzycznego w Norwegii, postanawiają na nim wystąpić. Wymyślają nazwę (Rektum Impaled - w wolnym tłumaczeniu: Kij w D...), wymyślają pierwszy oryginalny utwór, zainspirowany dźwiękami maszyny z miejscowej ubojni reniferów, itd.

Sympatyczny film, w którym najbardziej ujmujące jest to, że głównym obiektem żartów są sami jego bohaterowie: czterech pasjonatów death metalu, naiwnych, szczerych, nieco gamoniowatych, ale przyjacielskich i łagodnych - jakby całą wściekłość wobec świata rozładowywali w agresywnej muzyce - oraz subkultura, jaką reprezentują.

Nie oszczędza się też małomiasteczkowej społeczności, w której żyją, z jej tandetnymi gwiazdorami, prowincjonalnymi snobizmami i ogólną nietolerancją wobec inności. Turo i jego koledzy z racji długich włosów wyzywani są na ulicy od pedałów (zupełnie jakby działo się to w Polsce), gdy jednak rozejdzie się plotka o domniemanym zaproszeniu na prestiżowy festiwal, ich pozycja społeczna gwałtownie rośnie.

Fabuła jest poprowadzona zgrabnie, choć raczej schematycznie (zwłaszcza wątek miłosny), zaś humor często niewyszukany i infantylny (spanikowany Turo regularnie wymiotuje podczas publicznych występów itp.). Ale są też całkiem niezłe pomysły idące w kierunku czystego absurdu, co nie powinno dziwić w kraju, który wydał Aki Kaurismakiego i gdzie powstał klasyczny już Leningrad Cowboys jadą do Ameryki.

Odjazdowy, anarchistyczny film. Ja już jestem chyba na niego za stary, ale młodzieży powinien przypaść do gustu - nieprzypadkowo otrzymał Nagrodę Publiczności na Warszawskim Festiwalu Filmowym, gdzie średnia wieku jest niska.

Paweł Mossakowski

Francja/RPA/Niemcy 2018

Kino familijne. Mała dziewczynka zaprzyjaźnia się z lwem.

11-letnia Mia po przeprowadzce z Londynu do RPA czuje się nieszczęśliwa i zagubiona. Rodzice - prowadzący m.in. hodowlę lwów - dają więc jej w prezencie małego białego lewka imieniem Charlie, co okazuje się świetnym pomysłem.

Brazylia 2017

Dramat rodzinny z cyklu Podwójne życie taty. 13-letnia Irena odkrywa, że jej ojciec ma drugą rodzinę, w tym córkę o tym samym imieniu co ona. Postanawia ją odszukać...

pmoss