Na co warto wybrać się do kina? [RECENZJE FILMOWE]

Niemcy, Francja, Polska, Wielka Brytania, USA 2018 (High Life). Reż. Claire Denis. Aktorzy: Robert Pattinson, Juliette Binoche, Agata Buzek, Mia Goth

Transowe science fiction o osobliwej misji kosmicznej.

Dość powiedzieć, że na statku, którym wyruszamy tu poza Układ Słoneczny, znajduje się pokój uciech, z którego korzystają pasażerowie, a w jednej ze scen pani doktor przenosi na dłoniach spermę do inseminacji, pobraną wbrew etyce lekarskiej. Reżyserka Claire Denis stopniowo odkrywa karty i tajemnice uczestników ekspedycji. To przestępcy, którzy nie mieli nic do stracenia. Wiedzą, że nigdy nie wrócą. Zdecydowali się jednak przysłużyć nauce, żeby uniknąć kary śmierci.

Choć francuska reżyserka wysyła bohaterów w kosmos (obok Roberta Pattinsona i Juliette Binoche m.in. Agata Buzek i raper Andre Benjamin), bardziej interesuje ją nie mniej nieprzenikniony interkosmos ludzkiego ciała i jego potrzeb, których niezaspokojenie staje się osią fabuły. To surrealistyczna odyseja poprzez galaktykę płynów ustrojowych i hormonów, w poszukiwaniu klucza do zagadki życia. Uwięzieni w pułapce nienasycenia, klaustrofobicznej przestrzeni statku oraz zamkniętej społeczności bohaterowie ujawniają zachowania, które w społeczeństwie często skutecznie maskuje kultura. To pretekst do refleksji nad naturą człowieczeństwa, kultem rozrodczości, sednem rodzicielstwa.

Film otwiera imponująca sekwencja: astronauta dokonujący napraw w przestrzeni kosmicznej utrzymuje kontakt z córeczką za pomocą czegoś na kształt elektronicznej niani. Dzieckiem nie ma się kto zaopiekować, zostali sami, tylko we dwoje. Ów bohater, grany przez Roberta Pattinsona (czy ktoś jeszcze pamięta, że ten zaskakująco samoświadomy aktor zaczynał od cyklu młodzieżowych romansów?), mierzy się z samotnością, monotonią, wyzwaniami ojcostwa. Być może po raz pierwszy odkrywa w sobie miłość.

Sceneria wygląda znajomo: skąpane w czerwieni korytarze jak u Kubricka, posmak body horroru Cronenberga itd. Opowieść robi się coraz bardziej duszna i lepka. Claire Denis wprawnie posługuje się językiem obrazu, skojarzeniami, gorzej słucha się tu dialogów. Przy dopracowaniu scenariusza i uporządkowaniu narracyjnego bałaganu, ten dziwaczny snuj mógłby się otrzeć o absolut.

High Life łatwo przekreślić przez wymagającą formułę, nużące lub nieskładne partie, ale jest w tym filmie coś na tyle intrygującego, że nie skorzystałem z kapsuły ratunkowej. Odważni widzowie mogą zaryzykować.

Piotr Guszkowski

USA 2018 (The Mule) Reż. Clint Eastwood Aktorzy: Clint Eastwood, Dianne Wiest, Bradley Cooper

Formalnie - sensacyjny. Ale bardziej portret zrzędliwego, ostentacyjnie oldskulowego, odrzucającego nowoczesność 90-latka. I swoisty manifest konserwatyzmu.

90-letni Earl Stone (Eastwood) całe życie hodował i sprzedawał kwiaty. Była to jego praca, a zarazem pasja. Rodzinę zaniedbywał. Teraz, gdy jego mały biznes zbankrutował, samotny i bez środków do życia, przyjmuje propozycję meksykańskiego kartelu: ma przewozić między miastami ładunki kokainy.

Trudny do oceny film. Gdyby widzieć w nim tylko kryminał, wypadłby nisko. Napięcie jest bardzo umiarkowane, a wątek pościgu za leciwym mułem, prowadzonego przez agenta DEA (Cooper) - wyjątkowo sztampowy (oprócz jednej dobrej sceny nawiązującej do Gorączki). Oczywiście, specyfika kina oraz sympatia do aktora ikony Hollywood sprawiają, że nie chcielibyśmy, aby został złapany - niezależnie od charakteru jego przestępstwa - ale emocje z tego tytułu są niewielkie.

Nie o nie jednak tutaj chodzi. Eastwoodowi (reżyserowi i aktorowi jednocześnie) zależy bardziej na stworzeniu postaci starego dinozaura, niecierpiącego współczesności i patrzącego z nostalgią w amerykańską przeszłość. Earl nie znosi nowoczesnej technologii (internet, komórki itd.), jest oldskulowy pod każdym względem, nie dla niego takie nowinki jak zasady poprawności politycznej, które z lubością łamie. Łatwo nazwać go starym rasistą i seksistą, ale byłoby to uproszczenie. Earl, jak się zdaje, nie ma nic przeciwko mniejszościom seksualnym czy etnicznym, co nie przeszkadza mu używać wobec nich obraźliwego języka.

Nieco przypomina swojego poprzedniego bohatera, Walta Kowalskiego z Gran Torino, i nie tylko dlatego, że obaj są weteranami. Główna różnica polega na tym, że Earl nie stosuje już przemocy. 88-letni Eastwood, ze swoją papierową skórą i wychudzonymi kończynami, zdaje sobie sprawę z ograniczeń, jakie narzuca mu wiek, i nie udaje twardziela. Nie dotyczy to wszakże sfery seksualnej: tu sędziwy aktor folguje swojej męskiej próżności, z dość humorystycznym wszakże efektem.

Czy się komuś postać takiego gderliwego konserwatysty spodoba, zależy głównie od przekonań politycznych widza. Jak łatwo się domyśleć, Przemytnik przeznaczony jest raczej dla prawicowców - będą zachwyceni! (piszę to bez ironii). Sam muszę przyznać, że Earl nie jest pozbawiony wdzięku, a niektóre sceny - zwłaszcza z udziałem jego meksykańskich współpracowników - są bardzo zabawne. Filmowi niewiele brakuje do komedii i wszystko zrobione jest tu lekką ręką.

Słabości jest jednak sporo. Nie bardzo wiem, jak w siwej głowie Earla godzi się szacunek do starych amerykańskich wartości (na czele z prawością) z wożeniem po kraju narkotyków. Wiadomo, brudne pieniądze są duże i szybkie, dzięki nim Earl staje na nogi i załatwia ważne życiowo sprawy, jednak dziwi mnie brak najdrobniejszej refleksji etycznej na ten temat. Owszem, pojawia się, ale na samym końcu, gdy poczynione zło jest już nie do odrobienia, a wyrażona skrucha nie brzmi zbyt przekonująco. Także pod koniec film robi się nieznośnie czułostkowy i patetycznie recytatorski. Morał z niego - wygłoszony oczywiście wprost - jest taki, że rodzina jest ważniejsza od pracy, tzn. że to jej należy się poświęcać, a nie karierze. W tych sformułowaniach brzmi jakiś osobisty, rozrachunkowy ton, a fakt, że w roli zaniedbywanej przez Earla córki wystąpiła własna córka Eastwooda, też daje do myślenia.

Paweł Mossakowski

Włochy, 2018

Fantastyczno-przygodowy czyli X-meni po włosku. Michele, nastolatek, który potrafi znikać, poznaje swoją biologiczną matkę i siostrę bliźniaczkę. Rodzina superbohaterów rusza do akcji. Dla 12-latków.

Polska, 2018

Grupa młodych ludzi trafia na staż do podrzędnego hotelu. Tak zaczyna się dyplom studentów aktorstwa Szkoły Filmowej w Łodzi - swoisty obrzęd przejścia na granicy jawy i snu. W końcu za kamerą Jagoda Szelc, reżyserka-szamanka, dla której to drugi film po Wieży. Jasnym dniu.

Hiszpania/Francja/Włochy 2018 (Todos lo saben) Reż. Asghar Farhadi Aktorzy: Penelope Cruz, Javier Bardem, Ricardo Darin

Mieszanka firmowa Farhadiego, czyli kryminał połączony z rodzinnym dramatem.

Tym razem irański reżyser opuszcza swoją ojczyznę na rzecz Hiszpanii. Nie jest to zresztą jego pierwsza wycieczka do Europy: niedawna Przeszłość rozgrywała się w Paryżu. Tam jednak bohater był z pochodzenia Irańczykiem i dla treści filmu miało to istotne znacznie. "Wszyscy wiedzą" równie dobrze mógłby nakręcić Hiszpan lub Francuz.

Wolę irańskie filmy Farhadiego, gdzie opresyjność zewnętrznej rzeczywistości potrafi sama w sobie wytwarzać napięcie. I którą Farhadi po prostu lepiej zna, co ułatwia mu ucieczkę od stereotypów.

Mieszkająca w Argentynie Laura (Cruz) przyjeżdża z dwójką dzieci do rodzinnego miasteczka w Hiszpanii na ślub młodszej siostry. W ceremonii uczestniczy liczna rodzina Laury (trzeba czasu, aby się zorientować, kto jest kto) oraz m.in. jej były chłopak, Paco (Bardem), właściciel miejscowej winnicy. I oto podczas przyjęcia weselnego jej nastoletnia córka, Irene, zostaje uprowadzona.

Jak to u Farhadiego przestępstwo jest głównie pretekstem, wstępem do ukazania rodzinnego kryzysu: wychodzą na jaw skrywane tajemnice, wyzwalają się tłumione urazy i niechęci itd. Niestety, zarówno intryga kryminalna, jak i konflikty wewnątrzrodzinne są raczej banalne i pozostawiające wrażenie déja vu - już to nieraz widzieliśmy.

Porywacze żądają okupu, ostrzegają, aby nie zawiadamiać policji (tu mają mocne argumenty) itd. Irene jest chora, wymaga regularnego podawania lekarstw - jak w co drugim filmie o uprowadzeniu dziecka. Zaś wszystkie te rodzinne sekrety i straszliwe rewelacje nie są specjalnie zaskakujące. Nawet zmiana nastroju jest przewidywalna: atmosfera jest początkowo tak radosna - panuje wesoły chaos typowy dla krajów Południa - że tylko czekamy, aż zdarzy się nieszczęście.

Opowieść prowadzona jest zręcznie, atmosfera gęsta. Wiele wskazuje na to, że w porwanie zamieszany jest ktoś z rodziny: Zawsze miło też oglądać razem na ekranie Cruz i Bardema, którzy mają ze sobą naturalny i spontaniczny kontakt emocjonalny (w cywilu są małżeństwem).

Nie jest to też w dorobku reżysera pozycja całkiem przypadkowa. Bez trudu znajdziemy tu charakterystyczne motywy jego twórczości, m.in. przekonanie, że przeszłość nigdy nie znika i nawet zepchnięta w niepamięć wcześniej czy później da znać o sobie. Zaś o tajemniczym zniknięciu dziewczyny, choć starszej, już kiedyś nakręcił film (Co wiesz o Elly?).

Paweł Mossakowski