Nowe filmy Jarmuscha i Allena [RECENZJE FILMOWE]

USA/Szwecja 2019 (Dead Don't Die). Reż. Jim Jarmusch. Aktorzy: Bill Murray, Adam Driver, Chloe Sevigny, Tilda Swinton, Tom Waits, Steve Buscemi, Iggy Pop.

Komediowy film o zombi. Trójka małomiasteczkowych policjantów przeciwko hordzie żywych trupów.

Cliff (Murray), Ronnie (Driver) i Mindy (Sevigny) pracują jako policjanci w spokojnym miasteczku Centerville, gdzie najpoważniejszym przestępstwem jest kradzież kurczaka. Ale zaczyna się w nim dziać coś dziwnego: słońce nie zachodzi, zwierzęta wariują, ulegają zakłóceniu sygnały radiowe i telewizyjne. Okazuje się, że jest to efekt odwiertów na biegunie, które spowodowały uszkodzenie osi Ziemi i wytrącenie jej z naturalnej orbity. Innym skutkiem tej globalnej katastrofy jest przebudzenie zombi, które wstają z grobów.

Jarmusch stosunkowo niedawno zmierzył się z życiem pozagrobowym, kręcąc film o nieco inaczej nieśmiertelnych istotach, czyli wampirach. Zdecydowanie bardziej wolę tamtą wcześniejszą próbę, zdając sobie wszelako sprawę, jak trudno jest te dwa tytuły porównywać. Kochankowie był filmem zrobionym z cienkim i dystansującym poczuciem humoru, ale jednak serio. Truposze są komedią, i to bardzo samoświadomą.

Trudno skądinąd, aby było inaczej. Jako gatunek horroru filmy o zombi są tak już wyeksploatowane, że kręcić je tak całkiem na poważnie byłoby ryzykowne. Utwór Jarmuscha jest więc bardziej żartobliwą wariacją bazującą na znanych motywach, pełną odniesień i aluzji do wcześniejszych filmów - od klasycznej Nocy żywych trupów Romero po Psychozę Hitchcocka - a nawet do własnej biografii.

Ma się wrażenie, że Jarmusch idzie na łatwiznę. W sumie jest to wszystko średnio dowcipne.

Luz, z jakim jest opowiadany film, nie jest pozbawiony wdzięku, ale sama opowieść jest już zanadto letargiczna. Inwencja Jarmuscha nie pierwszy raz poszła w wymyślanie barwnych postaci - i pod tym względem nie zawiodła. Dodatkową atrakcją jest to, że grane są one przez lubianych i często angażowanych przez reżysera wykonawców: Tom Waits gra żyjącego w lesie pustelnika, Iggy Pop - głównego wampira, Steve Buscemi - farmera rasistę itd. Ale wszystkich przebija Tilda Swinton jako tajemnicza, podobno przybyła ze Szkocji właścicielka domu pogrzebowego, która operuje mieczem jak samuraj. Przyda jej się ta umiejętność.

Oprócz tej galerii dziwolągów podoba mi się też podskórny, ukryty za niezbyt świeżymi wicami i nietypowo dla tego reżysera krwawymi scenami melancholijny nastrój filmu. Truposze są komedią, ale komedią pesymistyczną i pełną złych przeczuć. Jarmusch wie, że świat wypadł z kolein i że jego koniec - wskutek globalnego ocieplenia, współdziałania pazernych przedsiębiorców i polityków kretynów - jest bliski. Przyjmuje to jednak z rezygnacją i stoicyzmem, ze świadomością, że walka - choć konieczna - jest beznadziejna: to jak walczyć ze śmiercią. Cenimy taki brak złudzeń, ale film jako całość rozczarowuje.

Paweł Mossakowski

USA 2019 (A Rainy Day in New York). Reż. Woody Allen. Aktorzy: Timothée Chalamet, Elle Fanning, Selena Gomez, Jude Law, Diego Luna, Liev Schreiber

Lekka, uroczo przegadana komedia romantyczna od Woody'ego Allena. Kto by się spodziewał!

Bohaterami jest para studentów. Kiedy Ashleigh udaje się umówić ekskluzywny wywiad dla uczelnianej gazety, nadarza się wreszcie okazja, żeby Gatsby pokazał jej Nowy Jork. Od dawna zamierzali się wybrać na taki romantyczny weekend. Jednak miasto pokrzyżuje im plany. Znany reżyser miał poświęcić Ashleigh tylko godzinę. Niespodziewanie zdecyduje się powiedzieć więcej, niż powinien, i pokazać jej nowy film. Pod nieobecność dziewczyny Gatsby spędzi większość dnia w towarzystwie młodszej siostry swojej byłej.

Jak to u Allena bywa, postaci zbudowane są ze stereotypów: on jest typem chuderlawego intelektualisty w tweedowej marynarce, introwertyka ze skłonnością do hazardu, melancholii i użalania się nad sobą. Nietrudno dostrzec w Gatsbym (w tej roli dobrze odnajduje się Timothee Chalamet) kolejne ekranowe wcielenie samego reżysera.

Ona to z kolei słodka dziewczyna, prostolinijna, trochę naiwna - córka właściciela banków z Arizony, która w pogoni za sensacyjnym tematem daje się porwać w wir wydarzeń. Elle Fanning z wdziękiem odgrywa wpadki bohaterki, której wciąż plącze się język, zakłopotanie miesza się z doprawioną procentami wylewnością.

W deszczowy dzień w Nowym Jorku to najlepszy film Woody'ego Allena od lat. Niczym jazzowy standard powracają tu motywy charakterystyczne dla jego twórczości. Głównym atutem pozostają dowcipne, inteligentnie napisane dialogi. Twórcy Annie Hall i Manhattanu brak może dawnej przenikliwości, lecz służy mu powrót na stare śmieci. 83-latek sprawnie porusza się ulicami ukochanej metropolii. Zmoknąć w Central Parku? Żaden problem, zresztą zawsze można się schować przed deszczem w Metropolitan Museum of Art albo jakiejś "spelunie z fortepianem". Nie bez ironii Allen opowiada o paranojach i fobiach nowojorczyków, kompleksach branży filmowej, które dobrze zna. Zgrabnie ubiera w słowa proste refleksje o życiu (szkoda, że czas leci tanimi liniami) czy losie artystów (zakpi z migracji ekonomicznej pomiędzy dzielnicami). Nawet jeśli igra z romantycznymi wyobrażeniami, bohater przekona się, że kiedy się postarać, życie może być jak film.

Doceniając efekt pracy aktorów i reżysera, nie można zapomnieć o oskarżeniach o molestowanie seksualne, które ciążą na Allenie. Na fali ruchu #MeeToo powróciły zarzuty stawiane przez Dylan Farrow, jego adoptowaną córkę. Szefostwo Amazon Studios zdecydowało się wstrzymać dystrybucję (zdjęcia skończono jeszcze w październiku 2017 roku). Firma zerwała umowę, od reżysera odwróciła się część obsady. Wydawało się, że "W deszczowy dzień w Nowym Jorku" utknie na półce. Ostatecznie trafia do kin w Europie.

Piotr Guszkowski

USA 2019

Horror rozgrywający się na Florydzie zaatakowanej przez potężny huragan. Młoda kobieta jedzie do swojego ojca, aby sprawdzić, czy wszystko u niego w porządku. Ale oprócz niego w podtopionym domu zastaje także nieproszonego gościa: wielkiego, wygłodzonego aligatora.

Islandia/Norwegia 2017

Dla dzieci. Rodzeństwo Eydisa (5 lat) i Kari (6 lat) po rozwodzie rodziców trafia do domu dziecka. Mają tam przebywać tylko tymczasowo, nim mama nie stanie na nogi, ale pobyt niepokojąco się przedłuża.

Polska 2019

Dokument opowiadający o trzech mieszkańcach dawnego ZSRR z terenów naznaczonych konfliktami wojennymi: Andrieju z Górskiego Karabachu, Timurze, Ukraińcu z Krymu i Aleksandrze, z pochodzenia Litwinie, a z wyboru Gruzinie, który do 1993 r. mieszkał w Abchazji.