Polska 2019. Reż. Michał Węgrzyn. Aktorzy: Piotr Witkowski, Małgorzata Kożuchowska, Antoni Pawlicki, Agnieszka Więdłocha
Film o raperze Tomaszu Chadzie, który zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach w szpitalu psychiatrycznym w Rybniku. - Jest nas dwóch - rapował. A nawet więcej niż dwóch, ponoć każdy, kto poznał Tomasza Chadę, widział go inaczej. Bracia Węgrzyn (Michał reżyseruje, Wojciech jest operatorem) postanowili rozwinąć tę myśl w biograficzną opowieść o złamanym życiorysie chłopaka z warszawskiego Grochowa, któremu łatwo przypiąć łatkę marginesu. Z jednej strony poczucie humoru oraz wrażliwość, z drugiej - reputacja chuligana, burzliwy romans ze światkiem przestępczym, walka z własnymi demonami.
Potencjalnie niezły materiał na film. Jak wyszło? Będzie szczerze, bo w końcu taki ma być rap i język ulicy. Akurat to się twórcom udaje: mam wrażenie, że potrafią uchwycić jakąś prawdę o bohaterze.
Proceder jest filmem nierównym. Zbudowany na sinusoidzie biograficznych anegdot wziętych z hiphopowego teledysku fragmentami mocno mnie wynudził. Raz ma dobry rytm, ale nie brakuje też zbędnych scen, niewnoszących nic do portretu postaci. Nie znam losów bohatera na tyle, by ocenić, co pominięto albo zmieniono. Jednak przy większej dyscyplinie mógł z tego powstać niezapomniany kawałek. Bo wykonawca jest zjawiskowy: Piotr Witowski z minuty na minutę wyrasta ponad ten film. Przytył, przesiąknął ulicznym klimatem, swoje robi odlew za zębami zmieniający kształt szczęki i charakteryzacja. Ale to przede wszystkim kwestia odpowiedniego poruszania się, wczucia w postać, którą młody aktor staje się na ekranie.
Nie wszystkie wybory obsadowe kupuję (np. udział Krzysztofa Kowalewskiego w formie hommage'u). Małgorzata Kożuchowska nie okazuje się wcale odkryciem, na jakie zapewne liczono, ubierając ją w dres i powierzając rolę gangsterki. Cudowna jest za to Gabriela Muskała w trakcie policyjnego przeszukania (gra matkę dziewczyny Chady). Mimo wad wciąż jest to najbardziej udany z filmów Węgrzynów.
Piotr Guszkowski
Kontynuacja słynnego "Lśnienia". Ten film mógł być największym rozczarowanie roku. A jest przyjemną i bardzo przerażającą niespodzianką.
W hotelu Overlook nadal straszy. Z wanny pokoju 237 kokieteryjnie uśmiecha się gnijąca uwodzicielka, bliźniaczki w błękitnych sukienkach wciąż chcą się bawić, a łysiejący gość w smokingu niezmiennie krwawi z rany na czole. Wróciły duchy, które doprowadziły Jacka Torrance'a - bohatera powieści Lśnienie Stephena Kinga i opartego na niej filmu Stanleya Kubricka - do obłędu. W horrorze Doktor Sen wyciągają łapy po Danny'ego, który po ojcu odziedziczył temperament i alkoholizm.
40-letni Danny wciąż zmaga się z koszmarem tamtej zimy i swoim lśnieniem. Sięgnął właśnie dna jako alkoholik i jako człowiek. Budzi się rano niepewny, czy poprzedniej nocy zabił w obskurnym barze przypadkowego faceta, nie potrafi kontrolować gniewu, a jego życie to jeden wielki ciąg alkoholowy przeplatany przygodnym seksem i migawkami z nawiedzonego hotelu.
Uciekając przed sobą samym, Danny przyjeżdża do miasteczka Frazier w New Hempshire, w którym zaczyna nowe życie. Na spotkaniach AA walczy o trzeźwość, a w miejscowym hospicjum pracuje jako pielęgniarz, tytułowy Doktor Sen, który dzięki swoim paranormalnym zdolnościom pomaga umierającym pacjentom odejść w spokoju.
Danny szuka odkupienia za grzechy przeszłości i spokoju. Ale - jak łatwo się domyślić - to nie trzymanie za rękę konających przyniesie mu oczyszczenie.
To, co King powiedział wprost, film zostawia w sferze niedomówień. Flanagan dobrze czuje Kinga, wie też doskonale, że dzieła Kubricka nie przeskoczy.
Doktor Sen jest więc błyskotliwym hołdem dla filmu Kubricka, jego bezpośrednią kontynuacją. Flanagan, obsadzając role obecnych w kilku scenach Wendy i Jacka, zadbał o to, aby aktorzy przypominali Duvall i Nicholsona. Ją gra łudząco podobna Alex Essoe (horror Gwiazdy w oczach), a siekierę po Nicholsonie (z błogosławieństwem aktora) przejął Henry Thomas, aktor znany z filmów E.T. i Gangi Nowego Jorku. Scena w hotelu, w której duch Jacka próbuje namówić dorosłego Dana, aby sobie golnął, to jedna z najlepszych w filmie.
W poturbowanego przez życie i duchy Dana wcielił się Ewan McGregor, świetny aktor, który przez ostatnich kilka lat nieco rozmieniał się na drobne. W ubiegłym roku zgarnął Złoty Glob za rolę w serialowym Fargo, a i występ w Lśnieniu to znak, że wrócił do formy. Jego Dan bywa odrażający, ale wywołuje współczucie.
Celowo na sam koniec zostawiłam postać, która właściwie niesie sobą cały film. Szefowa Prawdziwego Węzła, charyzmatyczna i piękna Rose Kapelusz (rewelacyjna Rebecca Ferguson znana z serii Mission: Impossible), to jeden z lepszych filmowych czarnych charakterów ostatnich lat. Jej okrucieństwo nie zna granic, podobnie jak jej ambicje. Rose porusza się, jakby sunęła w powietrzu, potrafi wedrzeć się do cudzej głowy, a przy tym uwodzi kpiarskim uśmieszkiem i poczuciem humoru. Jest przerażająca, ale amatorki kąpieli z pokoju 237 i tak nie przebije. Ta jedna rzecz nigdy się nie zmieni.
Marta Górna
Wielka Brytania/Francja/Belgia 2019 (Sorry, We Missed You). Reż. Ken Loach. Aktorzy: Kris Hitchen, Debbie Honeywood, Rhys Stone, Katie Proctor
Dramat społeczny. Małżeństwo z Newcastle zaharowuje się, aby związać koniec z końcem, czyli miłość w czasach franczyzy.
Ricky zatrudnia się w firmie kurierskiej na zasadzie franczyzy. Sam sobie będziesz szefem - obiecuje menedżer. W praktyce wygląda to jednak tak, że Ricky rozwozi przesyłki przez okrągły dzień, a każda przerwa w pracy, nawet wymuszona okolicznościami, jest karana finansowo. Jego żona Abbie wcale nie ma lepiej: opiekuje się starszymi ludźmi lub niepełnosprawnymi. Jeździ autobusem od klienta do klienta (taka terminologia obowiązuje w jej agencji), gdyż musiała sprzedać samochód na zakup dostawczego auta męża.
Taki tryb pracy działa destrukcyjnie na ich wzajemne relacje - oraz na relacje z ich wychowywanymi przez komórkę dziećmi: zbuntowanym nastolatkiem Sebem oraz jego młodszą siostrą, wrażliwą i inteligentną Lisą Jane. Seb włóczy się po ulicach z ekipą grafficiarzy, wagaruje, przysparza kłopotów - sposób, w jaki żyją jego rodzice, nie stanowi dlań szczególnie atrakcyjnego wzorca. Lisa Jane głęboko przeżywa coraz bardziej rozdzierające rodzinę konflikty.
Nie ma nas w domu to film z gatunku słusznych i szlachetnych: kapitalizm jest okrutny, wywiera bezwzględną presję na ludzi i stawia im wymagania niemożliwe do spełnienia. Szczególnie podstępny jest w epoce samozatrudnienia, gdyż łudzi pozorami niezależności, a faktycznie robi z ludzi niewolników - Ricky np. jest niewolnikiem firmowego skanera.
Wszystko to jednak jest raczej schematyczne i ilustracyjne. Subtelność nigdy nie była najmocniejszą stroną Kena Loacha, ale w jego poprzednich filmach - jak Szukając Erica czy Ja, Daniel Blake - losy bohaterów były przynajmniej niestandardowe, miały jakiś rys indywidualny. Tu zaś postacie i mechanizmy są tak typowe, jakby przybyły wprost z podręcznika socjologii. Ale doceniam szczerość antysystemowego gniewu Loacha i empatię w potraktowaniu bohaterów. Bardzo porządnie zagranych przez nieznanych aktorów czy naturszczyków.
Paweł Mossakowski
Francja 2019 (Inna de Yard) Reż. Peter Webber
Dokument muzyczny. Weterani reggae nagrywają album ze starymi przebojami, a przy tej okazji opowiadają o swoim życiu.
W Sercu Jamajki weterani reggae (m.in. Kiddus I, Cedric Myton, Winston McAnuff, Ken Boothe i jedyna wokalistka w tym męskim towarzystwie, Judy Mowatt) zbierają się na werandzie domu koło Kingston, aby nagrać akustyczny album z ich starymi, pochodzącymi z lat 60. i 70. przebojami. Na film składają się urywki sesji, opowieści jej poszczególnych uczestników - następujące po kolei jak rozdziały w książce - oraz fragmenty paryskiego koncertu promującego album.
I właśnie te indywidualne historie bohaterów są tu najciekawsze. Muzycy opowiadają w nich o swoich karierach (właściwie żaden z nich, może z wyjątkiem Kena Boothe, nie zrobił takiej, na jaką zasłużył, na miarę talentu) i niekiedy burzliwym życiu osobistym. O Jamajce i o reggae. I o tym, jakie znaczenie ma ta muzyka w ich kraju.
A odgrywa ogromne, właściwie tożsamościowe. Na wyspie, gdzie krzyżują się rozmaite tradycje, jest uniwersalnym językiem. I medium, za pomocą którego komentuje się rzeczywistość. Czymś równie naturalnym jak oddychanie. I narodowym skarbem - występujący w filmie kolekcjoner płyt mówi o tym wprost Niektóre kraje mają perły, inne diamenty, jeszcze inne ropę naftową. Jamajka ma reggae.
Trochę za mało jak na mój gust mówi się o historii tej muzyki sięgającej korzeniami ska, które następnie przeszło w rocksteady. Półżartobliwe wyjaśnienie przyczyn tej ewolucji (Ludzie byli zmęczeni po odtańczeniu pięciu kawałków, więc musieliśmy zwolnić) jest fajne przez swoją bezpretensjonalność, ale wątek można by jeszcze pociągnąć. Za to wiele mówi się o samej Jamajce, kraju bardzo pięknym (co widzimy), ale nieszczęśliwym, obciążonym dziedzictwem niewolnictwa, pełnym nędzy (co widzimy również) i przemocy. Jeden z muzyków stracił w ulicznej strzelaninie syna, inny - siostrę. Tylko turystom może się wydawać rajem.
Film przywołujący odruchowe skojarzenia z Buena Vista Social Club ma luźny, swobodny, zgodny z naturą tematu rytm, który trochę gubi w końcowych 20 minutach. Nie jest też szczególnie głęboki. Jego siłą jest muzyka i bohaterowie - ludzie już w podeszłym wieku, ale rześcy i śpiewający równie dobrze jak kiedyś. Mający artystyczną charyzmę i naturalny wdzięk.
Reżyserowi filmu (w przeszłości autorowi Dziewczyny z perłą, co może w tym kontekście wyglądać zaskakująco) udało się zbudować w nim klimat pogodnej melancholii. Co w nim najbardziej optymistyczne, to to, że w sesjach nagraniowych uczestniczą też muzycy młodzi, którzy dają gwarancję zachowania międzypokoleniowej ciągłości. Starsi państwo schodzący już ze sceny mają komu przekazać pałeczkę.
Nie jest to może wielkie kino, ale dla miłośników reggae pozycja absolutnie obowiązkowa.
USA 2018
W 1972 r. Aretha Franklin, legenda muzyki soulowej, dała koncert gospelowy promujący jej płytę Amazing Grace. Film wyreżyserowany wtedy przez Sydneya Pollacka to dokumentalny zapis tego wydarzenia i wyjątkowy portret artystki.
Polska, 2019
Akcja filmu Marcina Głowackiego rozgrywa się tuż przed świętami Bożego Narodzenia. Przez życie osobiste i zawodowe Ewy (Magdalena Różczka) przechodzi tajfun. Wszystko dlatego, że bohaterka zaczyna opiekować się porzuconą przez matkę dziewczynką.
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze