Czy warto iść na drugą część "Krainy Lodu"? [RECENZJE FILMOWE]

USA 2019 (Frozen II). Reż. Jennifer Lee, Chris Buck. Dubbing: Lidia Sadowy, Anna Cieślak, Czesław Mozil

Druga część nie ma mocy ani chwytliwych piosenek na miarę przebojowego oryginału

O ile Anna jest spełniona, mając u boku ukochanego Kristoffa i starszą siostrę, Elsie wciąż coś nie daje spokoju. Chodzi o tajemniczy głos, który ją wzywa. Z początku się opiera, lecz w końcu postanawia za nim podążyć. W ten sposób skonfrontuje się z historią spowitej mgłą zaklętej puszczy, jaką ojciec opowiadał na dobranoc jej i Annie, gdy były jeszcze małe. Czy niebezpieczna przygoda przyniesie odpowiedź na pytanie, dlaczego Elsa urodziła się z magicznymi mocami? Na pewno nie przyniesie wielu zaskoczeń.

Drugiej części brakuje tego, co było jednym z atutów oryginału: czyli twistów i odwracania disnejowskich schematów opowieści o księżniczkach.

Zdaję sobie sprawę z tego, że wielu widzom niedoskonałości filmu przesłoni sama tylko możliwość spotkania z Elsą i Anną. Do Arendelle wracamy po sześcioletniej przerwie - nie licząc krótkometrażowych Gorączki lodu oraz Przygody Olafa puszczanej przed Coco. Bałwan się nie roztopił wbrew temu, co życzyli mu wówczas niektórzy. Wręcz przeciwnie: Olaf, któremu kipi ferment poezji, przyćmiewa przyjaciół. Ma kilka cudownych solówek.

Kraina lodu 2 to opowieść o oswajaniu żywiołu pamięci, o odkrywaniu własnej tożsamości (wbrew wcześniejszym plotkom nie pada sugestia, że Elsa jest lesbijką), ale wybrzmiewają też wątki różnorodnościowe - szkoda, że w scenografii jakby ściągniętej z Pocahontas. A jak wypadają piosenki? Oryginalny kawałek Into the Unknown Panic! At The Disco wpada w ucho, z polską wersją mam większy problem, trudno nawet wyraźnie usłyszeć tytułową frazę Chcę uwierzyć snom. Poza tym dialogi brzmią całkiem nieźle, tłumacze się spisali. Kontynuacja sprawdziłaby się świetnie jako świąteczny seans w domu albo dodatek do wydania DVD/Blu-ray. W kinie trochę rozczarowuje.

Piotr Guszkowski

Polska 2019, reż. Olga Bieniek

Muzycznych fabuł i dokumentów w kinach coraz więcej, ale niewiele równie prawdziwych - ze wszystkimi tego konsekwencjami - jak Kult. Film Olgi Bieniek.

Jeśli zastanawiają się państwo, dlaczego Kult. Film nie został opatrzony bardziej chwytliwym tytułem, odpowiedź znajdziecie na ekranie. Bo to jest po prostu dokument o zespole Kult, bez tezy, bez spinającej całość efektownej anegdoty, bez blichtru. Jest wręcz antytezą rockandrollowego mitu - orzeźwiająco prawdziwą opowieścią o zakulisowej nudzie w rodzinnym gronie, o przyjaźni i konsekwencji. Spinal Tap by się uśmiał, ale jestem pewien, że wielu muzyków Kultowi tej stabilizacji z całego serca zazdrości.

To nie jest film, w którym uchwycony został zespół masowy u szczytu popularności. Taki musiałby powstać dobrych parę lat wcześniej. To film o zespole, który staje się - nomen omen - kultowy, a więc trwa nie na listach przebojów ani na pierwszych stronach gazet, ale w sercach i pamięci sporego zastępu wiernych fanów. Znają wszystkie teksty, każdy dźwięk, więc nie przychodzą na koncerty po to, by dać się zaskoczyć, odkryć coś nowego, ale by spędzić czas wśród przyjaciół, podładować baterie, oczyścić głowy. Lub dać sobie uratować życie - co widzimy we wzruszającym wątku jednego z fanów, który wyrwał się z samotności i nałogu, bo Kazik Staszewski obdarzył go nie tylko chwilą uwagi po występie, ale też przyjaźnią. Wpuścił do domu, posadził do rodzinnego stołu, wysłuchał.

To wreszcie film o muzyce i słowach, które okazują się ważne nie tylko dla tych, którzy słuchają Kultu na co dzień, ale niemal dla wszystkich mieszkających tu, tu, tu. Kiedy widzimy Kult na scenie festiwalu Pol'And'Rock - dawniej Przystanek Woodstock - wykonującego Polskę, kiedy słyszymy te tysiące gardeł wtórujących Kazikowi, trudno się nie wzruszyć.

Jarek Szubrycht

USA, Francja 2019 (Ford v Ferrari) Reż. James Mangold. Aktorzy: Matt Damon, Christian Bale, Caitriona Balfe, Noah Jupe, Josh Lucas, Tracy Letts

Zapnijcie pasy. Christian Bale i Matt Damon jako duet, dzięki któremu Ford rzucił wyzwanie Ferrari w legendarnym 24-godzinnym wyścigu, potrafią całkiem płynnie zmieniać biegi.

Po tym jak lekarze wykryli u niego wadę serca, Carroll Shelby, zwycięzca 24h Le Mans, zakończył karierę, by zająć się sprzedażą samochodów. Niespodziewanie odwiedza go spec od marketingu z Ford Motor Company. Koncern chce przyciągnąć młode pokolenie sukcesami na torze. Potrzeba do tego, po pierwsze, samochodu lepszego od Ferrari, po drugie, geniusza za kółkiem. Shelby podejmuje się zbudowania takiej maszyny. Kluczem będzie ściągnięcie do zespołu kierowcy testowego Kena Milesa.

Mówią o nim: Trudny, ale dobry. Brytyjczyk konsekwentnie zapracował na taką opinię. Może brak mu ogłady, ale na pewno nie ciętego języka, dzięki czemu ta zgrabnie opowiedziana, acz mimo wszystko dość sztampowa historia inspirowana prawdziwymi wydarzeniami nabiera rumieńców.

W sprawnie zmontowanych sekwencjach wyścigów oprócz czysto sportowych emocji czuć grozę i ciężar ryzyka. Reżyser James Mangold wraz z operatorem Phedonem Papamichaelem zdali sobie najwyraźniej sprawę, że ciągłe przeskakiwanie od sylwetki rozpędzonego samochodu do tablicy rozdzielczej na nic się nie zda bez pokazania kierowcy wciśniętego w kokpit. Nawet w kasku i z zasłoniętymi oczami Christian Bale potrafi wiele powiedzieć grymasem twarzy. Miles jest konfliktowy, porywczy, bardziej zna się na silnikach niż na ludziach (z wyłączeniem żony i syna). Matt Damon w roli Shelby'ego ma wnosić luz i cwaniacki błysk, jak przystało na Teksańczyka. Paliwem napędzającym Le Mans '66 okazuje się właśnie kontrastowe zestawienie charakterów i chemia pomiędzy bohaterami, którzy co prawda nie zawsze są zgodni, ale darzą się szacunkiem i (chwilami nieco szorstką) przyjaźnią.

Na drugim planie najlepiej rozpisano postać Henry'ego Forda II, dzięki czemu Tracy Letts ma kilka okazji, żeby pokazać podrażnioną dumę, kompleks legendy dziadka, wobec którego zawsze będzie numerem dwa.

Mangold stawia na opowieść o indywidualizmie i walce o niezależność, do której życie dopisało najpierw przewrotny finał, a ostatecznie gorzki epilog. Filmowi nie zaszkodziłoby skrócenie o kilka okrążeń. Symfonia silników i opon z Le Mans '66 zostaje jednak w głowie. Kiedy po wyjściu z kina usiadłem za kierownicą, na chwilę zapomniałem, że siedzę w wysłużonej hondzie. Przynajmniej dopóki nie przekręciłem kluczyka w stacyjce.

Piotr Guszkowski

Polska 2019. Reż. Bartosz Kruhlik. Aktorzy: Marek Braun, Marcin Hycnar, Marcin Zarzeczny, Paweł Koślik

Najlepszy debiut festiwalu w Gdyni. Tragiczny wypadek na szosie przynosi sytuację rodem z greckiej tragedii. Bartosz Kruhlik potrafi wydobyć jej intensywność.

Gdzieś na polskiej wsi leniwie wstaje letni dzień. W tych sielskich okolicznościach dochodzi do małżeńskiej kłótni, której jedynym świadkiem - oprócz dwojga dzieci - będzie pasąca się obok krowa. Kobieta ucieka od męża alkoholika, zabiera ze sobą synów. Pijany mężczyzna ledwo dogania rodzinę. Nie uda mu się jednak zatrzymać żony nawet groźbą. Ale jej też nie uda się zacząć nowego życia z innym. Kilkaset metrów dalej - może mniej - wszystko pokrzyżuje rozpędzony samochód. Za chwilę na miejscu pojawi się pierwszy radiowóz, karetka pogotowia, zaczną się schodzić mieszkańcy pobliskich domów. Brakuje tylko kierowcy czarnego audi porzuconego na skraju drogi.

Nakręcenie Supernovej wymagało od Bartosza Kruhlika sporej dyscypliny. Młody reżyser dowodzi warsztatowej sprawności, konsekwentnie prowadzi narrację. Na uwagę zasługuje zachowanie zasady trzech jedności, lecz również rozpisana w scenariuszu plątanina powiązań pomiędzy postaciami. Będziemy je odkrywać stopniowo. W jednej chwili zmienia się życie męża i ojca ofiar; aspiranta, który od przybycia do wypadku wydaje się dziwnie poruszony tragedią; wreszcie sprawcy - on z kolei liczy, że dzięki politycznym powiązaniom zdoła uniknąć konsekwencji. Cała trójka zostaje uwikłana w sytuację, w której nie będzie łatwych wyborów ani odwrotu od raz podjętej decyzji. Fragment drogi otoczony policyjną taśmą zamieni się w scenę dramatu. Pomiędzy mężczyznami, którym niczym antyczny chór towarzyszy tłum zbierających się gapiów, rozegra się trzymający w napięciu spektakl. Ważne role odegrają w nim rozpacz, przerażenie, bezradność, ale też cyniczna kalkulacja.

Niczym w laboratorium Kruhlik bada ludzkie zachowania: począwszy od zwykłej ciekawości i nudy, po mechanizmy tłumu, rozprzestrzenianie się emocji, cienką granicę pomiędzy gniewem a samosądem. Supernova to kino katastroficzne w kameralnej odsłonie. Zamiast spodziewanej wielkiej apokalipsy nastąpi ta mała, osobista, zupełnie niezapowiedziana. Niektórzy narzekają na zakończenie, mnie się ono akurat całkiem podoba, pozbawione jest dosłowności i prostego katharsis. Prędzej miałbym zarzuty co do poprowadzenia aktorów w paru scenach, bo nie wszyscy trafiają w emocjonalny punkt. Na ekranie nie zobaczymy zresztą znanych twarzy - i dobrze. Widzom najwięcej powiedzą nazwiska Marcina Hycnara (jako polityk gotowy pociągnąć za sobą na dno innych) i Pawła Koślika (odtwórca Adriana z Ucha Prezesa w drugoplanowej roli policjanta pozującego na prowincjonalnego Kojaka).

Bartosz Kruhlik znalazł sposób, by opowiedzieć o naszej rzeczywistości w ramach konwencji na granicy dramatu i thrillera. Rysuje obraz społeczności daleki od fantazji snutych na jej temat (wspólnota okazuje się zdolna do solidarności, ale też niewolna od układów). W umiejętnie odmalowanych polskich realiach Supernova niesie jednak uniwersalną historię.

Piotr Guszkowski

Włochy 2019 (Aspromonte - La terra degli ultimi). Reż. Mimmo Calopresti. Aktorzy: Valeria Bruni Tedeschi, Francesco Colelli, Marcello Fonte

Dramat społeczny. Mieszkańcy odizolowanej od świata kalabryjskiej wsi postanawiają samodzielnie wybudować drogę do pobliskiego miasteczka.

Wioska Africo, gdzie w 1951 roku rozgrywa się akcja filmu, jest pięknie położona (w górach Aspromonte i niemal nad samym morzem), ale cywilizacja tu praktycznie nie dociera. Nie ma prądu, nie ma dojazdu do okolicznego miasteczka, nie ma na miejscu lekarza itd. Zdesperowani mieszkańcy postanawiają więc wziąć sprawy w swoje ręce i samodzielnie wybudować drogę. Pomysł bardzo nie podoba się lokalnym władzom - gdyż ujawnia skalę ich zaniedbań - ani też miejscowemu mafioso - gdyż izolowany od świata teren łatwiej jest kontrolować. I w tym gorącym momencie do Africo przyjeżdża nowa nauczycielka Giulia (Tedeschi).

Giulia, ucząc dzieci, też otwiera im drogę na świat zarówno w sensie metaforycznym, jak i praktycznym: dzięki wykształceniu nie będą musiały powielać losu swoich rodziców, może uda im się wydostać z Africo. Szkoda tylko, że te dwa podstawowe wątki - zdeterminowanej siłaczki i społecznego buntu - biegną równolegle do siebie jak szyny tramwajowe, w zasadzie ani razu się nie przecinając. Wiąże się z tym inny problem: kto tu właściwie jest głównym bohaterem? Przywódca rewolty Peppe czy nasza pani nauczycielka? Odnosi się też wrażenie, że reżyser nie bardzo wie, co z nią zrobić, i w rezultacie Tedeschi, aktorka ujmująca, czarująca i w ogóle świetna, jest tu karygodnie niewykorzystana. A może tak naprawdę najważniejsza jest jeszcze inna, trzecia postać - młody chłopiec, syn Peppego, z którego perspektywy oglądane są wydarzenia? Może właśnie on, niemy narrator, powinien ciągnąć film?

Mam słabość do włoskich filmów rozgrywających się na głębokiej prowincji, gdzie krajobrazy, relacje międzyludzkie, nastrojowa muzyka potrafią wynagrodzić niedostatki narracji. W Aspromonte nie chodzi o wojnę mieszkańców wsi na dwa fronty ani o postępy w edukacji ich dzieci - chodzi o odtworzenie zapomnianego świata. I to bez typowej w takich sytuacjach nostalgii. Tak, w Africo żyło się nędznie, ale według prostych reguł. I solidarnie, choć ta solidarność też miała swoje granice. Ale więcej tu mamy smutku, poczucia daremności i zaniedbania niż tęsknoty.

Paweł Mossakowski

Polska 2019. Reż. Monika Jordan-Młodzianowska. Aktorzy: Julia Kijowska, Bartłomiej Topa, Łukasz Simlat, Andrzej Konopka

Trójkąt miłosny w cieniu górniczej tragedii.

Kiedy Magda (Julia Kijowska) widzi w drzwiach Kacpra (Bartłomiej Topa), uśmiecha się na myśl, że spędzą razem noc. Ale mężczyzna ma do przekazania złe wieści. W kopalni, gdzie pracuje razem z jej mężem, doszło do tąpnięcia. Oscar został odcięty na zawalonym chodniku.

Z początku wydaje się, że Monika Jordan-Młodzianowska będzie potrafiła zbudować wokół tego wydarzenia niebanalny melodramat, w sposobie, w jaki patrzy na bohaterów, jest pewna powściągliwość. - Dla ciebie lepiej, że zjechał, prawda? To rozwiąże wszystkie problemy - zarzuca kochankowi Magda. Kacper również zmaga się z poczuciem winy, w końcu wysyłał przyjaciela na najdalsze odcinki, by spędzić więcej czasu z jego żoną.

Jordan-Młodzianowska rozcieńcza intensywność sytuacji, w jakiej się znaleźli, przez retrospekcje, których spokojnie mogłoby nie być. Z jednej strony ją rozumiem: skoro ma w obsadzie Łukasza Simlata, trudno nie skorzystać z jego umiejętności, zanim na dobre zniknie pod ziemią. Warto było jednak skupić się na tym, co jest tu i teraz.

20 minut przed końcem filmu następuje kuriozalne tąpnięcie fabularne. Bohaterka grana przez Kijowską praktycznie znika z ekranu. Jej miejsce zastępuje przełożony Kacpra i Oskara pozostający dotąd na dalszym planie (Andrzej Konopka), a wraz z nim przesuwa się emocjonalny punkt ciężkości.

Nie mam pretensji do aktorów, obie części są w ogóle lepiej zagrane, niż napisane. Chodzi raczej o decyzję debiutującej reżyserki i autorki scenariusza, żeby w ten sposób rozegrać finał, od którego Żelazny most wziął zresztą swój tytuł.

Piotr Guszkowski

Epicka, obejmująca drugą połowę ub. wieku opowieść Martina Scorsese o Franku Irlandczyku Sheeranie, weteranie wojennym, kierowcy ciężarówki i sprytnym kanciarzu, który stał się zawodowym zabójcą pracującym dla potężnej i wpływowej mafii. W obsadzie stara gwardia (choć komputerowo odmładzana): Robert De Niro, Joe Pesci, Al Pacino.

Dania 2018

Kino familijne. 12-letnia Julia jest córką Świętego Mikołaja i bardzo chciałaby w przyszłości pójść w ślady ojca. Kłopot w tym, że musiałaby najpierw skończyć międzynarodową szkołę Świętych Mikołajów, gdzie przyjmuje się tylko chłopców...