Mikołajki możesz ciekawie spędzić w kinie [RECENZJE FILMOWE]

Magiczne święta Ewy dobrze przyjęte w rodzimej Estonii opowiadają o 10-letniej dziewczynce, która chciałaby spędzić święta Bożego Narodzenia z rodzicami, ale ci zajęci pracą postanawiają wysłać ją na wiejską farmę, do nigdy niewidzianego przez nią dziadka. Na miejscu Ewa dowiaduje się, że właściciel pobliskiego lasu zamierza go wyciąć, i nie pozostaje tej sytuacji obojętna (Zwierzęta! Co stanie się ze zwierzętami?!). Odkrywa też pewien rodzinny sekret. Nic dziwnego, że w takim nawale zajęć same święta schodzą na dalszy plan.

Młody renifer Alex to produkcja francusko-fińska (choć ten drugi kraj służy głównie scenerią), którą można zaliczyć do przyrodniczych dokumentów. Film opisuje pierwszy rok życia małego renifera Alexa; jego narodziny, dorastanie, naukę przetrwania w nie zawsze bezpiecznym otoczeniu. Oprócz Alexa i jego mamy w filmie pojawiają się też inne zwierzęta: wilki, drapieżne ptaki, rosomak, lisy polarne, wiewiórki, a także pewna psotna łasica. Nasz gatunek reprezentuje narrator historii Piotr Adamczyk.

Zwierzę - choć już niekojarzące się ze świętami - jest też głównym bohaterem amerykańskiego filmu przygodowego Ratujmy Florę. Tytułowa Flora to występująca w cyrku słonica, która z powodu podeszłego wieku nie jest już w stanie wykonywać wyuczonych sztuczek i w związku z tym grozi jej uśpienie. Nie mogąc się z tym pogodzić, 14-letnia córka właściciela cyrku wyprowadza ją nocą z klatki, co jest początkiem ich wspólnej 200-kilometrowej wędrówki.

Najgłośniejszym, najszerzej dystrybuowanym - co nie znaczy, że najlepszym! - tytułem jest animacja Śnieżna paczka. Bohaterem filmu jest polarny lis Śmigły, który pracuje na arktycznej poczcie, ale marzy o tym, aby zostać kurierem - niestety, zawód ten zarezerwowany jest dla psów husky. Śmigłemu udaje się jednak ubłagać swoją szefową, aby dała mu szansę, i zostaje wysłany z przesyłką do tajemniczego doktora Morsa.

Dużo czworonogów, dwie dzielne dziewczynki, kilka przemyconych przy okazji zabawy poważnych problemów: rabunkowa eksploatacja lasów, los cyrkowych zwierząt, globalne ocieplenie (to w Śnieżnej paczce)... Wybór jest duży, a warto też wspomnieć, że kinach od niedawna wyświetlana jest disnejowska Kraina lodu 2. Udanych seansów!

Paweł Mossakowski

Francja 2019 (Hors normes). Reż. Olivier Nakache, Éric Toledano. Aktorzy: Vincent Cassel, Reda Kateb, Hél?ne Vincent

Twórcy przebojowych Nietykalnych przełamują stereotypy kolejną prawdziwą historią. Tym razem z Vincentem Casselem i Redą Katebem w rolach kumpli - żyda i muzułmanina - którzy prowadzą ośrodki dla tzw. beznadziejnych przypadków.

Przerażona dziewczyna ucieka przez miasto, wpada na przechodniów, wywraca kawiarniane krzesełka. W końcu zostaje złapana i wciągnięta do busa. Wszystko wygląda jak porwanie. Lecz nim nie jest. Bruno i Malik zajmują się dzieciakami z głębokim autyzmem, a na opiekunów szkolą młodzież z ubogich dzielnic. Interweniują w nagłych sytuacjach. Przygarniają wyrzutków, których nikt nie chce lub nie potrafi im pomóc inaczej niż przepisując otumaniające leki. Podejście dostosowują do każdego pacjenta. Do Bruna wciąż wydzwaniają zrozpaczeni rodzice i lekarze z pytaniem, czy znajdzie miejsce dla jeszcze kogoś. Na głowie ma też kontrolę z Inspektoratu Opieki Społecznej, który kwestionuje niekonwencjonalne metody, warunki lokalowe, kwalifikacje. Mężczyzna próbuje również znaleźć czas dla siebie, ale randki w ciemno aranżowane przez przyjaciół nie wypadają najlepiej.

Wbrew pozorom Nadzwyczajni nie są jednak dołującą opowieścią o znoju pracy niezłomnych opiekunów. Przeciwnie, Olivier Nakache i Éric Toledano stawiają na krzepiące przesłanie, że poszukiwanie płaszczyzny komunikacji zawsze ma sens. Codzienną walkę bohaterów, w której nie brak rozczarowań i niepowodzeń, przełamują zabawnymi momentami (niefortunne sziduchy, rywalizacja personelu obu ośrodków w turnieju na rozwinięcie skrótów itd.), wszystko w konwencji komediodramatu. Duet reżyserów potrafi wycisnąć z obyczajowych wątków i relacji pomiędzy opiekunami a wychowankami nie mniej humoru niż wzruszeń. Jak w scenach z Vincentem Casselem i Benjaminem Lesieurem, pierwszym autystycznym dzieckiem, którym przed laty zajął się pierwowzór postaci Bruna. Na drodze do samodzielności chłopaka stają wewnętrzne przymusy, m.in. pociągania za hamulec w metrze. Pytanie, jak sobie poradzi, gdy zabraknie matki?

Pytań padnie zresztą więcej, np. o uzasadnienie przekraczania granic, gdy obowiązujący system szwankuje. W kategoriach stricte filmowych nie mamy do czynienia z rzeczą szczególnie wysublimowaną, w scenariuszu bohaterowie zostali tylko zarysowani, a narracja podporządkowana przekonaniu nas, że choć zarzuty stawiane placówkom są zasadne, inaczej pracować się nie da.

Ale jest to dobrze zagrane (Cassel i Kateb wyciskają ze swoich postaci co się da), sprawnie zmontowane, dzięki czemu zyskuje odpowiednią dynamikę, historia angażuje. Dużo robi udział naturszczyków, co widać w wątku przełamywania oporu dwójki nowych, wbrew początkowym obawom i uprzedzeniom. By poruszyć ważny temat, Nakache z Toledano poszli na kompromis. Nawet jeśli nieco idealizują przedstawiany świat, robią to dla tak potrzebnej lekcji empatii, uważności i otwartości na drugiego człowieka.

Piotr Guszkowski

Belgia/Francja 2019. (Le jeune Ahmed). Reż. Jean-Pierre Dardenne, Luc Dardenne. Aktorzy: Idir Ben Addi, Myriem Akheddiou

Dramat. Portret 13-latka, którego religijny fanatyzm zaprowadził na ścieżkę ekstremizmu i przemocy.

Ahmed wygląda na grzecznego, miłego chłopca: okulary, krótkie afro, świadczący o wrażliwości wykrój ust. Ale w rzeczywistości jest kimś bardzo niebezpiecznym, zdolnym do nieobliczalnych czynów.

Zapewne znaczna w tym wina radykalnego imama, pod którego wpływem znajduje się ten młodziutki, wychowywany bez ojca chłopiec. To on uczy go w specyficzny, proprzemocowy sposób odczytywać mądrości Koranu, to przez niego idolem Ahmeda staje się zabity podczas dżihadu kuzyn, jemu też zawdzięcza obsesję czystości. Ani matka, ani nauczycielka nie stanowią dostatecznej przeciwwagi dla jego manipulacji. Więc gdy Ahmed usłyszy od niego, że ta ostatnia jest suką i apostatką, postanowi ją jak najsurowiej ukarać.

Czy jest możliwe zawrócenie Ahmeda z tej drogi, na której końcu znajduje się zapewne jakiś samobójczy akt terroru? Zachwianie podstaw jego radykalnej wiary, którą wyznaje z zapałem dziecka i gorliwością neofity? Bracia Dardenne - realiści społeczni, ale też życiowi - wydają się tu raczej sceptyczni.

Film z pewnością nie należy do najwybitniejszych w dorobku społecznie uwrażliwionych braci, gdzie postacie młodocianych wchodzących w konflikt z prawem już się wcześniej pojawiały, ale też niesie ze sobą wiele najlepszych cech ich twórczości. Wydaje się zrobiony lekko, bez wysiłku (ale też bez długich przygotowań), nieco szkicowy, zarysowujący problem, a nie w pełni go rozwijający.

Jednak wady bywają też zaletami: jest zwięzły, oszczędny, szybki, punktowy, nie marudzący. Chwilami ma napięcie jak w rasowym thrillerze, a przez cały czas zachowuje empatię dla swojego bohatera. Bohatera, z którym trudno jest sympatyzować, ale w którym trudno też nie widzieć ofiary.

Paweł Mossakowski

Korea Płd 2019

Komediowe kino akcji. Ktoś podrzuca w centrum Seulu cysternę z wydobywającym się z niej trującym gazem. Jego chmura dociera do budynku, gdzie matka Yong-nam'a - uważanego przez rodzinę za życiowego nieudacznika - obchodzi właśnie urodziny. Czy Yong-nam uratuje najbliższych i tym samym zrehabilituje się w ich oczach?

USA 2019 (Honey Boy). Reż. Alma Har'el. Aktorzy: Shia LaBeouf, Noah Jupe, Lucas Hedges, FKA Twigs

Shia LaBeouf, gwiazdor o reputacji niegrzecznego chłopca Hollywood, rozlicza się z trudnym dzieciństwem. Po tym filmie nie spojrzycie na niego tak jak wcześniej.

Na bazie wspomnień przemieszanych z fikcją aktor napisał opowieść o toksycznej relacji utalentowanego dzieciaka podbijającego telewizję z ojcem alkoholikiem, podstarzałym hipisem, przestępcą i weteranem wojny w Wietnamie. Mieszkają razem w podrzędnym motelu blisko planu zdjęciowego. James pasożytuje na sławie Otisa. Zakompleksiony mężczyzna kocha syna, choć nie bardzo potrafi to wyrazić. Zamiast tego manipuluje nim, przymusza do nieustannego powtarzania roli. Mając w pamięci własne przejścia jako klaun na rodeo, czyni chłopca więźniem osobistych frustracji, niepowodzeń i skrzywdzonych ambicji.

Aktor, któremu popularność przyniósł serial Świat nonsensów u Stevensów, a potem cykl Transformers"\, odsłania się przed widzami nie tylko w scenariuszu. Wciela się również w postać ojca, odgrywa przed kamerą bolesne doświadczenia, przepracowuje je w formie umiejętnie zainscenizowanej dramy. Rewelacyjnie wypada młody Noah Jupe, mniej do zagrania ma natomiast Lucas Hedges (starszy Otis) obsadzony w roli podobnej do tych, do jakiej zdążył nas już przyzwyczaić.

LaBeoufowi udaje się rzecz trudna: oceniamy odstręczającą postać łagodniej, jakbyśmy patrzyli oczami dziecka, które łaknąc bliskości i aprobaty rodzica, potrafi wiele wybaczyć, może zbyt wiele. Emocjonalny rollercoaster, jaki La Beouf funduje widzom przy wsparciu reżyserki Almy Har'el, jest szczery. A zarazem ma w sobie coś wystarczająco uniwersalnego, dlatego może się okazać ważny dla części widzów.

Piotr Guszkowski