Francja, Włochy 2019 Reż. Roman Polański. Aktorzy: Jean Dujardin, Louis Garrel, Emmanuelle Seigner, Grégory Gadebois
Afera Dreyfusa - francuskiego oficera niesłusznie skazanego za szpiegostwo - dostarcza Romanowi Polańskiemu materiału, by odnieść się do własnych doświadczeń oraz patologii systemu.
Jak w książce Roberta Harrisa historia została opowiedziana z perspektywy pułkownika Jacquesa Picquarta. Wkrótce po objęciu stanowiska szefa sekcji kontrwywiadu bohater trafia na ślad szpiega. Wygrzebana ze śmietnika w niemieckiej ambasadzie podarta kartka wydaje się podważać winę Alfreda Dreyfusa.
Poznajemy kulisy tamtego procesu: złamano procedury, dowody sfabrykowano (rozważania o podrabianiu charakteru pisma można odczytywać jako metaforę), a o skazaniu przesądziło najwyraźniej. żydowskie pochodzenie podejrzanego, który wśród nienawistnych spojrzeń robił błyskotliwą karierę w sztabie generalnym. Picquart nie chce dopuścić, by niewinny człowiek zgnił w więzieniu. Dlatego walczy o sprawiedliwość wbrew przełożonym próbującym zatuszować niewygodną sprawę. Wiele przy tym ryzykuje.
Oficera i szpiega otwiera znakomicie zrealizowana sekwencja degradacji na oczach tłumu. - Rzymianie rzucali lwom chrześcijan, a my Żydów - komentują oficerowie. Na przykładzie sprawy Dreyfusa, która na przełomie XIX i XX wieku podzieliła Francuzów, Polański pokazuje uniwersalne mechanizmy społeczne i ludzkie odruchy. Mówi o kłamstwie, szczuciu, podsycaniu uprzedzeń i negatywnych nastrojów, manipulacji opinią publiczną, która zbyt łatwo wydaje wyroki. Podobnie jak Agnieszka Holland w Obywatelu Jonesie przypomina, że fake newsy i hejt to wynalazki starsze od internetu. Przywołując tamtą aferę, reżyser krytykuje również działanie służb, które pod pretekstem walki z terroryzmem, ochrony racji stanu czy z powodu obsesji w kwestii bezpieczeństwa łamią prawo, stosują wymuszenia, ingerują w prywatność obywateli.
Picquart nie potrafi zagłuszyć sumienia. Opowiada się za prawdą z uczciwości i zwykłej przyzwoitości, której brak cynicznym politykom. Później w samotnej walce wesprze go m.in. Émile Zola głośnym manifestem na pierwszej stronie paryskiego pisma L'Aurore rozpoczynającym się od słów Oskarżam! (to zresztą oryginalny tytuł filmu).
Całość ujęto w ramy thrillera szpiegowskiego i dramatu sądowego, dodając szczyptę romansu, który jest najmniej przekonującym elementem tej solidnej układanki. Mimo niezłych kreacji aktorskich Jeana Dujardina (Picquart) i Louisa Garrela (Dreyfus) czułem dystans do bohaterów znajdujących się w niemal kafkowskiej sytuacji. Wykreowany świat wydał mi się chłodny, nieprzystępny. Kwestia kostiumów? Nie sądzę. Zabrakło chyba zajrzenia pod warstwę rzetelnej relacji, dotknięcia żywej tkanki emocji. Reżyser prowadzi opowieść z precyzją - zresztą przy znaczącym udziale operatora Pawła Edelmana, lecz gubi chwilami intensywność i napięcie. Jakby skupiał się na wymowie klasycznej rozprawy o wartościach.
Roman Polański, który od 40 lat ucieka przed konsekwencjami seksualnego wykorzystania nieletniej, daje tym filmem wyraz swemu poczuciu niesprawiedliwości, co rusz podkreślając antysemicki kontekst. O ile współczesność wyraźnie odbija się tu w zwierciadle historii, on przegląda się w bohaterach: prześladowanym za dążenie do prawdy Picquarcie oraz Dreyfusie - sądzonym za zamkniętymi drzwiami, ale upokorzonym publicznie.
Trzeba jednak pamiętać, że obaj byli niewinni, zaś Polański na mocy ugody do winy się przyznał. Wobec autobiograficznej wymowy znamienne będą słowa, które Picquart zdaje się wypowiadać w imieniu reżysera: Proszę wybaczyć, ale pańskie śledztwo to farsa - nie będę w niej grać.
Piotr Guszkowski
(Jumanji: The Next Level). USA 2019 Reż. Jack Kasan. Aktorzy: Dwayne Johnson, Alex Wolff, Morgan Turner, Jack Black, Danny DeVito, Danny Glover, Kevin Hart, Awkwafina
Przygodowo-komediowy. Czworo młodziaków płci obojga oraz dwóch starszych panów trafia do fantazyjnego świata gry wideo Jumanji.
Czwórka nastolatków (dwie dziewczyny, dwóch chłopców) przenosiła się w świat przypadkowo znalezionej gry wideo. W sequelu jest podobnie, z tym że są już studentami, do Jumanji trafiają na raty, nie wszyscy razem, a przede wszystkim ich awatary (z jednym wyjątkiem) są zupełnie inne, niekoniecznie takie, jakich by sobie życzyli. I tak np. ciapowaty Spencer wciela się nie w odważnego, męskiego, potężnie zbudowanego Bravestone'a (Johnson), ale w kogoś zupełnie innego (nie zdradzę) - w ogóle transformacje dokonują się według bardzo dowolnych reguł, nieuwzględniających wieku, płci ani koloru skóry. A propos wieku: oprócz tego młodzieżowego kwartetu w świecie gry wideo znajdzie się też zrzędliwy dziadek Spencera (DeVito) oraz skłócony z nim były wspólnik w interesach i przyjaciel (Glover).
Film jest gatunkową hybrydą. Z jednej strony to komedia z wymianą ciał, z tym że metamorfoza dokonuje się tu grupowo, a nie indywidualnie. Z drugiej - kino przygodowe utrzymane w tradycji Indiany Jonesa. Ani w jednym, ani w drugim nie jest wielkim osiągnięciem, ale wstydu też nie przynosi. Zdarzają się zabawne momenty, choć nie jest ich wiele, za dużo tu bohaterów, aby można było wyłapać wszystkie komiczne niezgodności między prawdziwą postacią a jej awatarem, nie zawsze wykorzystuje się też komediowy potencjał samych aktorów, zwłaszcza Blacka (z DeVito jest lepiej, a najlepiej z Awkwafiną). Sporo jest za to slapsticku, co można uznać za ukłon w stronę najbardziej naturalnej widowni filmu, czyli 10-14-latków.
Fabuła jest śladowa: z grubsza chodzi tu od odzyskanie magicznego klejnotu, który wpadł w ręce ponurego osobnika zwanego Jurgenem Rzeźnikiem. I niespecjalnie emocjonująca, do czego przyczynia się też fakt posiadania przez naszych bohaterów kilku żyć (jak to w grze): oczywiście sukcesywnie ich ubywa, ale nie w takim tempie, abyśmy mieli się o ich los niepokoić. Trzeba jednak przyznać, że sekwencje ucieczki przed wkurzonymi strusiami czy równie agresywnymi mandrylami są zrealizowane bardzo sprawnie (choć głównie w komputerze).
Mimo słabości całość jest całkiem przyjemna: oglądamy grupę sympatycznych osób, między którymi panuje dobra chemia. Lekkie i bezpretensjonalne Jumanji daje się lubić, a jego demograficzny target - zwłaszcza znający poprzednika - powinien być w pełni usatysfakcjonowany. Ja niestety już się w nim nie mieszczę.
Paweł Mossakowski
(Le mystere Henri Pick) Francja/Belgia 2019. Reż. Remi Bezancon Aktorzy: Fabrice Luchini, Camille Cottin, Alice Isaaz, Bastien Bouillon
W komediowej tonacji, w kryminalnej konwencji. Tyle że chodzi o wykrycie nie sprawcy zbrodni, ile autora bestsellerowej powieści.
Przebywająca w Bretanii redaktorka z paryskiego wydawnictwa i dziewczyna początkującego pisarza odkrywa w bibliotece odrzuconych manuskryptów powieść Henriego Picka, nieżyjącego już właściciela miejscowej pizzerii. Książka staje się sensacją literacką i czytelniczym bestsellerem. Tylko prowadzący własny program telewizyjny krytyk literacki powątpiewa, czy rzeczywiście Pick ją napisał, i postanawia przeprowadzić w tej sprawie śledztwo.
Czyni to z tym większą zawziętością, że publicznie wyrażony sceptycyzm co do tożsamości autora drogo go kosztował. W dochodzeniu od pewnego momentu towarzyszy mu córka Picka, co wprowadza dodatkowe napięcia, choć ewentualny romans możemy z góry odrzucić. Wszystko to rozgrywa się w konwencji klasycznego, nieco staroświeckiego kryminału: szukanie motywów, rozszerzanie kręgu podejrzanych, fałszywe tropy itd. Ale zarazem traktowane jest żartobliwie, z ironicznym dystansem: w końcu nie chodzi tu o schwytanie mordercy, ale o rozwiązanie zagadki literackiej, więc nie ma co się tak napinać.
Francja ma swoje tradycje w dziedzinie mistyfikacji literackich (dość wspomnieć przypadek Romaina Gary'ego/Emila Ajara) i jako niegdysiejsza potęga kulturalna produkuje sporo filmów o tematach związanych z pisarstwem. Tak było z wprowadzonym na ekrany tydzień temu kryminale Kod Dedala, podobnie jest teraz, w dobrotliwej parodii tego gatunku. Mówi się dużo o znaczeniu literatury, zarówno dla autorów, jak i czytelników, a przede wszystkim o funkcjonowaniu rynku literackiego. Złośliwości i sarkastycznych uwag naliczyłem się sporo.
Film temperaturę ma letnią, napięcie jest umiarkowane (gra nie toczy się o jakąś naprawdę istotną stawkę), a rodzaj humoru nastawiony jest raczej na wywołanie uśmiechu niż ataków wesołości. Czasami żałuje się zresztą, że reżyser nie próbuje go podkręcić, np. wykorzystując różnice kulturowe między Paryżem a Bretanią, gdzie głównie rozgrywa się akcja filmu.
Tajemnica nie porywa, ale i nie nudzi; jest przykładem niegłupiej rozrywki, której nigdy dość. Wiele też zyskuje dzięki aktorstwu nieocenionego Lucchiniego. Jako zgryźliwego krytyka niezbyt go początkowo lubimy, ale potem nasz stosunek do niego, a i on sam, ewoluuje. Jak krytyk dostanie kopa od życia, najlepiej podwójnego, to od razu robi się sympatyczniejszy.
Paweł Mossakowski
Włochy/Kanada 2019
Dramat obyczajowy, magicznym realizmem podszyty. Mieszkający w Montrealu sfrustrowany dyrektor z firmy motoryzacyjnej rzuca pracę i wyjeżdża do rodzinnego miasteczka we Włoszech. Tu postanawia odbudować zaniedbaną winnicę, którą prowadził jego dziadek..
Fantastyczno-przygodowy dla dzieci.
Sue, dziewczynka osamotniona i zaniedbywana przez zajętą karierą naukową matkę, odkrywa w jej laboratorium badawczym substancję, dzięki której może stać się niewidzialna. Przyda się.
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze