Spider-Man i Aquaman na ekranach [RECENZJE FILMOWE]

USA 2018 (Spider-Man: Into the Spider-Verse). Reż. Bob Persichetti, Peter Ramsey, Rodney Rothman. Dubbing: Mateusz Narloch, Przemysław Stippa, Magdalena Herman-Urbańska

Świetna animacja. Jedna z ciekawszych i bardziej przewrotnych opowieści nie tylko o Człowieku Pająku, ale w ogóle wśród produkcji z komiksowym rodowodem.

Głównym bohaterem jest Miles Morales, chłopak z Brooklynu, który nie potrafi się odnaleźć po przenosinach do elitarnej szkoły. Jeszcze bardziej zdezorientowany będzie pewnego poranka. Dlaczego? Po pobudce nieziemsko się poci, klei do wszystkiego, nawet myśli głośniej niż zwykle. Wbrew temu, co sądzi, to nie objawy dojrzewania, tylko sprawka radioaktywnego pająka. Podobny skubaniec ukąsił kiedyś Petera Parkera, który dziś broni porządku w Nowym Jorku w stroju Spider-Mana. Pewnie Parker byłby idealnym mentorem, ale nie będzie mógł mu pomóc. Zrobi to kto inny. Okazuje się, że każdy wymiar ma swojego Spider-Mana. Niespodziewanie w świecie Milesa pojawia się zgorzkniałe odbicie jego idola - czyli nieudaczny Peter B. Parker, waleczna Gwen Stacy, dziewczęca wersja w anime oraz czarno-biały bohater na miarę wcieleń Humphreya Bogarta, wreszcie kreskówkowa świnka.

Robi się coraz ciekawiej?

Twórcom pozostawiono najwyraźniej sporo swobody w podejściu do materiału źródłowego opartego na postaciach ze stajni Marvela. Postanowili więc podporządkować formułę filmu regułom komiksu. Decyzja ta była strzałem w dziesiątkę, bo pozwoliła wycisnąć z animacji więcej niż zwykle, bez gubienia istoty obrazkowej historii w przekładzie na język kina. Czuć to nie tylko w zabiegach takich jak przejścia przypominające kartkowanie papierowego numeru czy wykorzystanie klasycznych dymków, ale także w specyficznej kresce, fakturze obrazu, kadrowaniu itd. nadających całości odpowiedni klimat.

Świadomość ograniczeń konwencji przynosi szereg błyskotliwych żartów. Kiedy Miles funduje sobie przyspieszony kurs, próbując odtworzyć ścieżkę Petera Parkera znaną z jego komiksowych przygód, przekona się, że każdy powinien podążać własną. O tym zresztą opowiada Spider-Man Uniwersum. Pod maską znajduje się przecież dzieciak zmagający się z wyzwaniami nastoletniości, oczekiwaniami rodziców (relacja z ojcem policjantem), próbujący się buntować (jego odpowiedzią na zadanie domowe przy przerabianiu Wielkich nadziei Dickensa będzie graffiti No expectations). Jednym słowem, póki co jeszcze niegotowy do zmierzenia się z odpowiedzialnością ciążącą na superbohaterze. W końcu kostium pasuje, jeśli do niego dorosnąć.

Spider-Man Uniwersum stanowi zaskakujący powiew komiksowej świeżości. Przy czym komiksowy nie oznacza w tym przypadku przesadnych uproszczeń. Wręcz przeciwnie, dostajemy barwne i poprowadzone z werwą widowisko, w którym bohaterowie walczą ze schematami, drogą na skróty, błahymi motywacjami. Konsekwentnie, z ironią komentuje się tu takie fabularne wytrychy jak dyngs (np. program na pamięci USB), który ma uratować świat, czy łatwość, z jaką bohaterowie, włamując się do czyjegoś komputera, zawsze znajdują ten właściwy plik. Nie tym razem! Peter B. pokaja się w pewnym momencie, rewidując szowinistyczne poglądy na temat kierowania naukowym laboratorium. A wielu widzów będzie zaskoczonych, że animowany film o superbohaterze może być tak wielowymiarowy.

Do obejrzenia z dubbingiem lub w wersji oryginalnej z napisami od 25 stycznia.

Piotr Guszkowski

USA 2018 (Aquaman). Reż. James Wan. Aktorzy: Jason Momoa, Amber Heard, Nicole Kidman, Patrick Wilson, Willem Dafoe, Dolph Lundgren, Yahya Abdul-Mateen II

James Wan to nie Taika Waititi, ale"Aquaman to obok Wonder Woman zdecydowanie najbardziej udana ekranizacja komiksów DC Extended Universe. Warner Bros. może sobie pogratulować: Jason Momoa jest stworzony do tej roli.

Przed Jamesem Wanem (Piła, Obecność) stało trudne zadanie. Poprzednie, oparte na komiksach DC produkcje Warner Bros. nie spotkały się z najgorętszym przyjęciem. Chlubnym wyjątkiem na tle Ligi Sprawiedliwości i Legionu samobójców była Wonder Woman, wielki sukces kasowy i film chwalony przez krytyków.

Sam reżyser przyznawał, że zwalczyć presję pomagała mu głównie myśl, że Aquaman to bohater spoza centrum, któremu nie towarzyszą tak wyśrubowane i konkretne oczekiwania, jak na przykład Supermanowi. Miało być miejsce na coś swojego, trochę luzu. I udało się je znaleźć, zaraz obok solidnej porcji sprawdzonych patentów, wykorzystywanych w filmach opartych na uniwersum Marvela - jak choćby zastrzyku humoru i delikatnej porcji ironii. Do tego sprawny montaż, świadome mieszanie konwencji gatunkowych, pobudzający wyobraźnię podwodny świat. A przede wszystkim trafiony w punkt casting. Dzięki tym elementom Aquamana ogląda się naprawdę dobrze, a produkcja pozwala spojrzeć na przyszłe ekranizacje DCEU z nadzieją.

Przypomnijmy, o co w tej opowieści chodzi. Zrodzony z podmorskiej królowej Atlanny (Kidman) i śmiertelnika Toma (Temuera Morrison) Arthur Curry (Momoa) przez całe dorosłe życie funkcjonował jak każdy zwykły śmiertelnik. To ulegnie zmianie, gdy podwodny świat zaczyna zagrażać jego ziemskiej ojczyźnie. Król Orm (Wilson), drugi syn jego matki, to owładnięty żądzą władzy monarcha, który chce zdobyć władzę absolutną, podstępem jednocząc podwodne królestwa w walce z ludźmi. Doradca Orma Vulko (Dafoe) i narzeczona Mera (Heard) starają się powstrzymać te imperialne zapędy. Jednak bez Aquamana plan zachowania pokoju między powierzchnią a podwodnym światem nie ma szans powodzenia. Vulko i Mera muszą ściągnąć Arthura na dno, ale i przekonać go, by odszukał mityczny trójząb króla Atlanta. Ale przede wszystkim bohater musi sam uwierzyć, że może być godnym Panem Siedmiu Mórz.

Wielkim plusem filmu - oprócz warstwy realizacyjnej - jest symetryczne rozłożenie akcentów płciowych. Kobiety są w Aquamanie równoprawnymi bohaterkami, także w scenach akcji. Mera oczywiście nie ma muskulatury Arthura, ale jest sprawną i pomysłową wojowniczką, ma inicjatywę. Nie jeden raz ratuje bohaterowi tyłek. Jest głosem rozsądku i prawdziwą partnerką. Kiedy wreszcie pojawia się między nimi uczucie, widz nie ma podstaw zwalić tego wyłącznie na głęboki dekolt jej ciasnego jak rękawiczka, turkusowego kostiumu. Także Atlanna jest niezwykle silną i odważną kobietą. Aquaman bierze na celownik tradycyjną równowagę płci, mimo zmian wciąż dominującą w kinie akcji.

Bardzo interesująco wypada pojedynek Orma i Aquamana - i nie tylko ze względu na spektakularne choreografie. Ten pierwszy symbolizuje model władcy nieomylnego, autorytarnego, przekonanego o własnej racji. Trochę jak aktualny polski rząd. Bohater Momoy to jego przeciwieństwo. Wan i scenarzyści Will Beall i David Leslie Johnson-McGoldrick budują go jako z jednej strony symbol męskości i ponadludzkiej siły, ale pozwalają mu wątpić, dają otwartość na naukę, pokorę. Aquaman nie boi się bać. Jako że sam jest połączeniem dwóch, pozornie przeciwstawnych, żywiołów, jego celem jako monarchy jest nauka, że różnice nie muszą dzielić.

Bardzo aktualne jest proekologiczne podszycie filmu. Gdy na ekranie morze burzy się przeciw ludziom, zalewając ich w sztormach, podtapiając kontenerowce i zasypując śmieciami, właściwie oddaje po prostu to, czym człowiek je na przestrzeni ostatnich stu kilkudziesięciu lat skaził. A widz myśli: Ciekawe, kiedy to wydarzy się naprawdę. Drugi sygnał wysyłany przez film to bezsens sztywnych klasowych podziałów, które na ekranie uniemożliwiają Atlannie i Tomowi Curry'emu ich długo i szczęśliwie. Wszak z ich zatarcia rodzi się to, co najlepsze.

Jedynym zdecydowanie chybionym pomysłem w filmie jest królewski kostium głównego bohatera. Tak jak inne ekscentryczne modowe wybory bohaterów można jakoś wytłumaczyć, ten złoto-szmaragdowy koszmarek nie obroniłby się w żadnym miejscu poza szafą Eltona Johna.

Anna Tatarska

Rosja 2018 (Śnieżnaja korolewa: Zazerkale). Reż. Robert Lence, Aleksey Tsitsilin. Dubbing: Natalia Szroeder, Agata Kulesza, Marta Markowicz

Kolejna odsłona cyklu animacji z udziałem bohaterów baśni Andersena byłaby nawet znośna, gdyby nie lenistwo scenarzystów i braki budżetowe.

- Daliście się zlustrować - usłyszą nieszczęśnicy parający się magią. Król Gerard uciekł się do podłego podstępu, by zesłać ich wszystkich do Krainy Luster. Do tej pory w tym ponurym miejscu przebywała tylko skazana na samotność oziębła Królowa Śniegu. To właśnie jej - swojemu niedawnemu wrogowi, będzie musiała zaufać Gerda, jeśli chce uratować najbliższych, którzy znaleźli się wśród ofiar przymusowego wysiedlenia.

Punkt wyjścia, szczególnie w porównaniu z poprzednią częścią, nie jest najgorszy. Świat wykreowany przez animatorów - choć czerpie nazbyt swobodnie m.in. z Tolkienowskiej mitologii, Piotrusia Pana, Gwiezdnych wojen czy innych kulturowych źródeł, okazuje się wystarczająco spójny, przekonują nawet motywacje bohaterów. Zamachu na magię dokonuje wyznawca nauki i rozumu, który sporo przez czary wycierpiał. Że nie zna litości - to inna bajka. Powstrzymać spróbuje go Gerda. Bezinteresowna dziewczyna potrafi zjednać sobie każdego. Przejmując się brakiem magicznych zdolności, nie dostrzega, jak potężny to dar.

Twórcy również nie potrafią wykorzystać tego, czym dysponują. Królowa Śniegu: Po drugiej stronie lustra przypomina pieczeń za wcześnie wyjętą z piekarnika albo danie przygotowane co prawda zgodnie z przepisem, ale nie zawsze z najlepszej jakości składników. Nawet nieźle pomyślanym pościgom brakuje odpowiedniej temperatury. Może to kwestia niewystarczającego budżetu, może wiary w to, że po co się wysilać, skoro dzieci kupią najprostsze rozwiązania. Zamiast rozwinąć postaci (jak podniebna piratka), scenarzyści wolą na przykład wprowadzić trio trolli brzdąców na zasadzie comic relief. Niepotrzebnie stosują przemocowe rozwiązania, zupełnie beztrosko traktują obecność ducha Królowej Śniegu, który towarzyszy Gerdzie podczas misji, potrafią też wrzucić w wir wydarzeń postać z poprzedniej części. A że czynią to bez żadnego wprowadzenia, dzieci będą zdezorientowane.

Szkoda, bo z tej przygody można było wycisnąć więcej. Interweniować próbowała jeszcze ekipa od polskiego dubbingu, ale przedobrzyli.

Nie jestem pewien, czy najmłodsi widzowie zrozumieją rzucane tu co krok złote myśli (zresztą niektóre nie mają większego sensu). Jeden z czerstwych tekstów pasuje akurat do puenty: Nie czaruj, bo się rozczarujesz.

Piotr Guszkowski

Polska 2018. Reż. Ryszard Zatorski. Aktorzy: Maria Dębska, Mikołaj Roznerski, Krzysztof Czeczot, Barbara Kurdej-Szatan

Komedia romantyczna. Samotna matka spróbuje odegrać się na kumplu i udowodnić mu, że wcale nie działa na facetów jak antymagnes. Sprawy szybko się komplikują.

pg

USA 2018 (Mary Poppins Returns). Reż. Rob Marshall. Aktorzy: Emily Blunt, Ben Whishaw, Emily Mortimer, Lin-Manuel Miranda, Meryl Streep, Colin Firth, Dick Van Dyke

Zasadnicza, acz postrzelona niania cudotwórczyni powraca, by znowu pomóc rodzinie Banksów w potrzebie. Emily Blunt w głównej roli jest przepyszna. Zaś postawienie na klasyczną konwencję było ryzykiem, które się opłaciło.

Mary Poppins powraca jest jak jego bohaterka: niby zachowawczy i tradycyjny, ale w gruncie rzeczy postrzelony i ekstrawagancki. Kostiumy Sandy Powell i scenografia Johna Myhre tworzą pełen przepychu i zaskoczeń świat dziecięcej fantazji. Scenariusz Davida Magee nie unika uproszczeń, ale pilnuje, by nie zapomnieć o mniej przyjemnych aspektach codzienności, które fantazja pozwala oswajać. A tego ich w dorosłym życiu Michaela i Jane Banksów jest najwięcej.

On jest wdowcem z trójką dzieci, który, usiłując ratować domowy budżet, zaciągnął długi. Ona nie znalazła swojej drugiej połówki i realizuje się w pracy charytatywnej i działalności związkowej. Ich kapitałem jest bliska relacja i bezdyskusyjne wsparcie. Mary Poppins jest dla nich ledwie wspomnieniem z dzieciństwa. Ale gdy nadejdzie wielki kryzys, a ona niespodziewanie zejdzie z nieba na swojej parasolce, okaże się, że potrafi uporządkować ich świat lepiej niż niejeden bardziej namacalny ktoś.

Sercem filmu jest Emily Blunt. Wystarczająco młoda, by wlać w swoją postać energię i wystarczająco brytyjska, by uczynić swoją Mary odpowiednio dystyngowaną i pryncypialną. Filuterna, nieco ironiczna, czuła. Naprawdę magiczna. Kiedy Blunt mówi, że ta rola dała jej wiele radości, można skwitować to słowami: to widać i czuć! Aktorsko drugi plan wypada bardzo dobrze, szczególnie Ben Whishaw w roli Michaela i gwiazda Broadwayu, znany z Hamilton Lin-Manuel Miranda w roli smalącego do Jane cholewki nobliwego latarnika Jacka. Osobnym cymesikiem będzie postrzelony wokalny epizod Meryl Streep, która u Marshalla chętnie popuszcza cugle wyobraźni (wcześniej pracowali przy Tajemnicach lasu).

Problemem może być dystrybucja czasu. Reżyser zbyt mocno rozwija wątek Jacka. Niewystarczająco też redaguje - swoją drogą atrakcyjne i pomysłowe - taneczno-wokalne występy. Film i tak trwa ponad dwie godziny, co dla najmłodszych widzów może być zbyt dużym wyzwaniem. Tego rodzaju myślenie o musicalu przypomina czasy Deszczowej piosenki, gdzie piosenka i choreografia nie musiały służyć całości narracji, a były osobnymi, pyszniącymi się przed widzem bohaterami.

W dobie unowocześniania klasyków Mary Poppins... opiera się modzie na bycie na czasie dla zasady. Zamiast szukać nowych, jeszcze bardziej eksperymentalnych form wyrazu, reżyser Rob Marshall (Chicago) otwiera drzwi do rekwizytorni, w której leżą najcenniejsze hollywoodzkie skarby i czerpie z niej pełnymi garściami. Mam wrażenie, że efekt jego pracy nie wszystkim się spodoba. Ale ci, do których trafi, będą zachwyceni.

Anna Tatarska