Polska 2019. Reż. Jacek Bromski. Aktorzy: Janusz Gajos, Marta Nieradkiewicz, Andrzej Seweryn, Olgierd Łukaszewicz
Jacek Bromski potraktował sprawę Amber Gold jako materiał na drugorzędne kino sensacyjne o powiązaniach biznesu, mafii i polityki pod patronatem wpływowych esbeków.
Kulisy afery stały się inspiracją scenariusza o ambitnej policjantce Kai Miller, która w konsekwencji nieudolnie poprowadzonej akcji (dla niej szczególnie traumatycznej) odchodzi ze służby. Kilka lat później przed jej furtką stanie były szef - niejaki Nowicki. Chce, żeby Kaja dołączyła do specjalnej jednostki rozpracowującej szemrane interesy "króla Wybrzeża" Tadeusza Kaweckiego. Tak naprawdę ma z nim do wyrównania własne rachunki.
Gdyby to jeszcze był solidnie zrealizowany produkcyjniak... W miarę obiecująca intryga okaże się pełna schematów oraz ślepych uliczek. Ponaddwugodzinny film zmontowano z fragmentów obszernej całości nakręconej z myślą o miniserialu. Stąd urwane wątki albo zupełnie niepotrzebne postaci. Sceny z udziałem Mateusza Kościukiewicza można by na przykład spokojnie usunąć, nie mają żadnego znaczenia dla fabuły.
Starcie pomiędzy Januszem Gajosem (Nowicki) a Andrzejem Sewerynem (Kawecki) było ewidentne wzorowane na podobnych pojedynkach zza oceanu (patrz: De Niro z Pacino). Nie wystarczy mieć jednak świetnych aktorów, trzeba im jeszcze napisać przyzwoite dialogi. Nieźle z tym bałaganem radzi sobie natomiast Marta Nieradkiewicz, której przysłużyła się rozgrzewka na planie Ultravioletu. Doceniam również epizod z udziałem Artura Żmijewskiego. To chyba jedyny powód, dla którego warto wysiedzieć na seansie do końca.
Zamieszanie wokół Solid Gold oraz sugestie, że wpłynie na wyniki wyborów, zwiastowały kontrowersje. Zamiast tego dostajemy narracyjny chaos i trochę obowiązkowej golizny. Bromski prowadzi wszystko reżyserską ręką w stylu lat 90., nie bawi się w subtelności. Przestawcie pierwsze litery imienia i nazwiska bohaterki, a Kaja Miller zamieni się w Maję Killer. Swoją drogą, nie wiem, jakim cudem przełożeni uwierzyli w jej raport na temat feralnego zajścia. Jeśli twórcy sądzili, że widz kupi równie niespójne tłumaczenia na ekranie, byli w błędzie. Najwyraźniej nie wszystko złoto, co ma gold w tytule.
Piotr Guszkowski
USA 2019 (Knives out). Reż. Rian Johnson. Aktorzy: Daniel Craig, Ana de Armas, Jamie Lee Curtis, Don Johnson, Toni Collette, Chris Evans, Christopher Plummer, Michael Shannon
Staroświecki kryminał a la Agatha Christie - z Jamesem Bondem w roli Herkulesa Poirot - bawiący się konwencją i całkiem świeży, bez kurzu. Rozrywka bardzo przyjemna.
Początek jest klasyczny. Nieprzyzwoicie bogaty autor powieści kryminalnych Harlan Thrombey (Plummer) następnego dnia po swoich 85. urodzinach zostaje znaleziony w łóżku z poderżniętym gardłem. Na pierwszy rzut oka wygląda to na samobójstwo, ale kto zabija się w ten sposób? Przybyły na miejsce słynny detektyw Benoit Blanc (Craig) - nie wiadomo przez kogo wynajęty - zaczyna więc śledztwo.
Owo miejsce to wielki, przypominający gotyckie zamczysko dom, z labiryntem pomieszczeń, tajemnymi przejściami itp. Zaś śledztwo Blanca obejmuje całą liczną rodzinę zabitego, m.in. jego córkę Lindę, zimną jak lód deweloperkę (Lee Curtis), jej męża, kobieciarza i bufona (Johnson), syna Walta (Shannon) prowadzącego wydawnictwo zbudowane na sukcesach literackich ojca, wdowę po innym synu Joni (Collette), właścicielkę firmy promującej zdrowy i uduchowiony styl życia, playboyowatego, zepsutego pieniędzmi wnuka Chrisa (Evans), który nawet się nie pofatygował na pogrzeb dziadka.
Całe to towarzystwo jest przeżarte wewnętrznymi konfliktami, pazerne, pasożytnicze i zakłamane. Jedyną postacią, która wydaje się tu porządna i uczciwa oraz autentycznie przeżywająca śmierć Harlana, jest jego latynoska opiekunka Marta (de Armas). Wszyscy zgodnie twierdzą, że należy do rodziny, choć nikt nie potrafi poprawnie wskazać, z jakiego kraju pochodzi (może Urugwaj, a może Paragwaj?). Marta zaś jest tak uczciwa, że na każde kłamstwo reaguje wymiotami, a Blanc nie omieszka skorzystać z tego specyficznego wariografu podczas odkrywania brudnych rodzinnych tajemnic. Z jego dochodzenia wynika jedno: każdy tu miałby motyw, aby głowę rodu zgładzić.
Tajemnicze morderstwo, ponure domiszcze, zamknięty krąg podejrzanych... wszystko znamy to z niezliczonych powieści detektywistycznych. Ale reżyser Rian Johnson porusza się po tym przykurzonym terytorium lekko i z wdziękiem, na granicy parodii, choć bez jej przekraczania: widać, że szczerze lubi takie ramotki i nie chciałby ich przedrzeźniać. Wszystko tu jest wystylizowane na retro, zrobione z dużym poczuciem humoru, żartobliwe i ironiczne. Nie nazwałbym jednak filmu komedią kryminalną, choć są tu sceny i dialogi zdecydowanie śmiechorodne.
To wciąż kryminał (choć raczej bez porażającego napięcia), któremu towarzyszy zabawa formą, żonglowanie schematami, sprytna gra z oczekiwaniami widza. Niespodzianek i sytuacyjnych przewrotek jest tu sporo, choć nie wszystkie równie pomysłowe; zdarzają się stare klisze.
Największą jednak niespodzianką jest obsadzenie w roli detektywa dżentelmena Daniela Craiga, aktora, który tak zrósł się z postacią Jamesa Bonda, że w nowej skórze i nietypowym otoczeniu robi wrażenie przybysza z obcej planety. Przewrotny to koncept, ale moim zdaniem sprawdza się całkiem dobrze, choć znajdą się i tacy, którzy uznają to za fatalny błąd obsadowy.
Na koniec dodam, że ten rozrywkowy film ma też swoje drugie dno, aspekt bardziej serio: jest politycznym komentarzem na temat współczesnej sytuacji w USA, podziału na bogatych białych oraz ubogich Latynosów, stosunku pierwszych do drugich itd. Rzecz zapewne ważniejsza dla widza amerykańskiego niż polskiego, ale warta odnotowania: w końcu też mamy swoje klasy uprzywilejowane i swoich emigrantów.
Paweł Mossakowski
USA 2019. Reż. Robert Eggers. Aktorzy: Willem Dafoe, Robert Pattinson
Psychologiczny horror. Czarno-biały, wizjonerski film od czasu premiery na festiwalu filmowym w Cannes wywołuje zachwyt i wyrasta na mocnego zawodnika w wyścigu po Oscary.
Koniec XIX wieku. Sztorm więzi dwóch latarników na samotnej wyspie u wybrzeża Nowej Anglii. Starszy, Thomas Wake (Dafoe), spędza noce zamknięty w świetlnej komorze na szczycie budowli. Je i pije łapczywie, najchętniej wódkę. Za dnia śpi, puszczając przez sen głośne bąki. Młodszy, Ephraim Winslow (Pattinson), stroni od alkoholu. Dnie z polecenia Wake'a spędza na katorżniczej pracy: targanie węgla na rozruch latarni, przetykanie szamba, szorowanie podłóg. Nękają go namolne mewy, nie cierpi ich. W snach przychodzą do niego syreny, a morze wyrzuca na brzeg trupy i wyparte wspomnienia. Łomot fal, wycie wiatru i sygnał latarni morskiej rozsadzają głowę. Ephraimowi marzy się wstąpienie do świetlnej izby na szczycie wieży, ale Wake twardo mówi: nie. Co ukrywa?
The Lighthouse wyreżyserował Robert Eggers, autor świetnie przyjętego horroru Czarownica: Bajka ludowa z Nowej Anglii. Podobnie jak w poprzednim filmie Amerykanin płynnie przekracza granice gatunku.
The Lighthouse opisywany jest jako psychologiczny horror, ale nie brakuje w nim elementów komediowych, momentów zahaczających o estetykę kampu czy chwil absurdu. U Eggersa rzeczywistość to termin w pełni subiektywny, zależny od percepcji i psychicznej dyspozycji bohaterów. Prawdziwe jest to, co czują i widzą Winslow i Wake. A że u obu narastają psychoza i - podsycane najpierw wódką, a potem naftą - delirium, to granice percepcji przesuwane są w The Lighthouse kreatywnie i z rozmachem. W filmie powracają tropy z greckich mitów - ze szczególnym miejscem dla postaci Prometeusza i Trytona. Przeplatają się one z żeglarskimi legendami i przesądami. Ale ostatni kadr mógłby być równie dobrze wariacją na temat piety.
Filmowy dźwięk wchodzi pod skórę: świst wiatru, grzmot złowieszczych fal. Tempo filmu jest zmienne, zaskakujące. Eggers to erudyta. The Lighthouse pełen jest drobnych smaczków i mikropuent, imponuje fenomenalnie napisanymi, stylizowanymi dialogami. Jednocześnie mimo bogactwa kontekstów nie przytłacza. To zasługa efektywnej reżyserii i panowania nad filmową materią.
Aktorskie zwarcia to żarłoczna walka na życie i śmierć. Główni bohaterowie wyglądają, jakby życie wyjadło im pigment ze skóry, a braki wypełniło brudem i szczeciną. Willem Dafoe w roli demonicznego latarnika wspina się, o ile to w ogóle możliwe, na nowy szczyt aktorskiej charyzmy. Zaś tym, którzy kręcili nosem na Pattinsona w roli Batmana, The Lighthouse pokaże, jak wielki talent ma niegdysiejszy wampir Edward.
Film Eggersa przypomina, dlaczego kino potrzebuje autorów z wizją, a nie sprawnych fachowców. I że terminy rozrywka i ekscentryczny, zamiast wykluczać, potrafią się pięknie dopełniać.
Anna Tatarska
USA 2019 (Marriage Story). Reż. Noah Baumbach. Aktorzy: Scarlett Johansson, Adam Driver, Laura Dern, Ray Liotta, Alan Alda
Podtytuł mógłby brzmieć poradnikowo: Jak się rozwieść i nie zwariować. Gdyż ta tragikomiczna opowieść traktuje bardziej o rozwodzie niż o samym małżeństwie, choć i o nim dużo się dowiadujemy.
Charlie (Driver) jest reżyserem prowadzącym awangardową grupę teatralną w Nowym Jorku. Nicole (Johansson) jest pochodzącą z Los Angeles aktorką, która w niej występuje. Mają 8-letniego syna Henry'ego. Gdy Nicole postanawia wyjechać - a właściwie wrócić - do LA, aby wystąpić w pilocie serialu telewizyjnego, gardzący zarówno Hollywood, jak i telewizją Charlie protestuje, tym bardziej że żona chce zabrać ze sobą chłopca. I to jest początek końca...
Reżyser Noah Baumbach nie dopowiada przyczyn rozpadu ich małżeństwa. Oczywiście, niemożność uzgodnienia priorytetów zawodowych ma swoje znaczenie. Nicole, która jako nastolatka zagrała w filmie, miała już dość bycia gwiazdą elitarnego teatru, chciała rozwinąć skrzydła, wystąpić przed większą publicznością. I wyjść z cienia dominującego męża: czuła, że reżyseruje ją nie tylko na scenie, ale też w życiu. Żyjący zaś swoim teatrem Charlie tego wszystkiego nie dostrzegał i chciał, aby wszystko zostało po staremu. Ale to są wszystko powody leżące na wierzchu, nie wiemy, co się działo głębiej.
Małżeństwa czy w ogóle wszelkie związki mają swoją tajemniczą dynamikę, której nawet bezpośrednio zainteresowani nie potrafią śledzić na bieżąco. Najwięcej dowiadują się już po fakcie, gdy jest za późno.
Warte podkreślenia jest to, że Baumbach zachowuje się tu dość bezstronnie i rozdziela razy sprawiedliwie. Oczywiście, nie ma tu pełnej symetrii, Driver pojawia się na ekranie częściej niż Johansson - to bardziej opowieść o j e g o rozwodzie.
Dla przebiegu fabuły decydująca okazuje się rola prawników. Nicole i Charlie zamierzają się rozstać w pokoju i przyjaźni - choćby po to, by oszczędzić uczucia synka - i udaje im się to, nim do akcji nie włączą się adwokaci obu stron. Nicole angażuje drapieżną jak pirania Norę (rewelacyjna Dern), Charlie ma do wyboru aż komicznego w swoim cynizmie Jaya (Liotta) oraz dobrodusznego, acz nieco pierdołowatego Berta - i wiadomo, kogo zatrudni. I od razu zmienia się tonacja konfliktu, wersja wydarzeń. Drobne przewinienia natychmiast stają się zbrodniami. Zaś antagonizująca optyka prawników nie pozostaje bez wpływu na relacje ich klientów.
Film jest nieco teatralny, ale nie ma w nim sztuczności ani retoryki. Także dzięki pierwszorzędnie grającym aktorom: Driver już w Patersonie pokazał, co potrafi, Johansson - która jest tu krucha i twarda jednocześnie - nigdy nie była lepsza. Ma też inteligentny, wyczulony na znaczące detale i niejednowymiarowy scenariusz - to nie tylko historia rozwodu, ale też opowieść o aktorstwie, teatrze uprawianym w życiu codziennym.
Nieprzypadkowo prawie wszyscy są tu z zawodu aktorami (matka i siostra Nicole również), główni bohaterowie muszą grać idealnych rodziców, a sama rozprawa sądowa to już czysty spektakl. Tonacja też jest wzorcowo wyważona: są sceny bardzo zabawne (wręczanie papierów rozwodowych Charliemu), są przejmująco smutne; humor jest cienki, cierpienie prawdziwe. I ani na moment nie popada się tu w przesadę.
Jedyne, co można mu narzucić, to nadmierna długość: film o takiej tematyce nie musi trwać 2 godziny 16 minut, są w nim sceny przesadnie rozciągnięte, proszące o interwencję montażysty. Ale Netflix, przyzwyczajony do wielosezonowych seriali (i chyba dający reżyserom dużą swobodę twórczą), nie liczy godzin ni lat.
Paweł Mossakowski
Polska 2019
Komedia romantyczna. Małgorzata Socha jako współczesny Kopciuszek na kursie uwodzenia bogatych mężczyzn.
Wielka Brytania/USA 2019
Komedia romantyczna. Kate, specjalistka od złych decyzji, pomieszkuje w domach swoich nielicznych przyjaciół i pracuje jako elf w sklepie z artykułami świątecznymi. Pewnego dnia poznaje w nim tajemniczego Toma.
Austria/Luksemburg 2018
Dramat. Rozgrywająca się w XVIII w. historia czarnoskórego niewolnika, który jako chłopiec trafia do domu weneckiej arystokratki, a później, już jako dorosły, na wiedeńskie salony.
Argentyna/Nowa Zelandia 2019
Horror. Didżej radiowy prowadzi nocny program, w którym słuchacze opowiadają o swoich niesamowitych doświadczeniach. Pewnej nocy otrzymuje telefon od wystraszonego dziecka, które prosi o pomoc.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze